Xalqaro menejment

Mahalliy muhitning ta’siri
. Ekspatriant shaxsiy xususiyatlaridan qat’iy nazar 

---

94 
mahalliy muhitning salbiy ta’siriga uchrashi mumkin. Masalan, menejerning obro’si 
tan olinishi uchun ma’lum vaqt zarur, ekspatriantga esa xizmat safari muddati 
yetmasligi mumkin. Ko’pincha mahalliy xodimlar xorijliklarga yaxshi lavozim 
berilgan va ko’proq ish xaqi to’lanadi deb o’ylaydilar. Xorijiy boshqaruvchi 
firmaning umumiy maqsadlariga erishish uchun notanish qarorni qabul qilishi 
mumkin. Agar bunga xorijliklarga nisbatan salbiy munosabatlar qo’shilsa, 
ekspatriantga o’z ishini muvaffaqiyatli bajarish juda qiyin bo’ladi. Shuning uchun 
ayrim nomzodlar xorijga yuborishda umuman ishtirok etmaydi. Masalan: Janubiy 
Afrikada qora tanli menejer, Liviyada – yaxudiy, Yaponiyada – juda yosh ayol, 
Saudiya Arabistonida – boshqaruvchi-ayol, chunki ular ish olib borishda jiddiy 
muammolarga uchrashi mumkin. 
Kompaniyalar xodimlarning xorijga yuborilishida ularni mahalliy aholi 
tomonidan qanday qabul qilinishiga juda jiddiy qaraydilar deb hisoblash mumkin. 
Masalan, ayollarga bo’lgan munosabatlar quyidagicha xarakterlanishi mumkin: 
- ayollar erkaklarga buyruq bermasligi kerak; 
- ayollar o’ta hissiyotlarga berilgan, ularning o’rni uyda; 
- buyurtmachilar ular bilan ishlashni xush ko’rmaydilar; 
- qo’l ostidagilar ularni jiddiy qabul qilishmaydi; 
- ular og’ir sohalarda ishlay olmaydilar; 
- ular turmush o’rtog’ining xizmat martabasini buzishni hohlashmaydi. 
Shularga asoslanib, firmalar juda kam hollarda xorijiy filiallar boshqaruviga 
ayollarni tayinlaydi. Lekin o’z mamlakatidan tashqarida ham barcha ishni 
uddalaydigan ayollar ham mavjud. Ammo, ular sanoat ishlab chiqarishi sohasida 
emas, balki Yaponiya, Tailand va Hindiston kabi davlatlarda xizmatlar ko’rsatish 
sohasida ko’p uchraydi. Chunki bu davlatlarda ularni eng avvalo xorijiy fuqaro, keyin 
esa ayol sifatida qabul qilishadi. Xorijda ayol boshqaruvchilarning mahalliy aholi 
tomonidan ijobiy qabul qilinishi uchun ba’zi tavsiyanomalar ishlab chiqilgan. Unga 
ko’ra yoshi katta, oliy toifali, xizmat pog’onasida bir necha marta ko’tarilgan va 
shular natijasida katta mavqega ega bo’lgan ayollarni tanlash maslahat beriladi. 
Mahalliy rahbariyatga ayol nomzodning yuqori malakasi to’g’risida oldindan axborot 
berish va boshqaruvda mahalliy ayollar ishlab turgan joyga tayinlash maqsadga 
muvofiqdir. Bundan tashqari uning tashqi muhitga moslashib olishi uchun xizmat 
safari uzunroq muddatga ega bo’lishi kerak.