««xalqaro audit»

transmilliy firmalar
ning 
vujudga  kelishiga  olib  keldi.  Bunday  auditorlik  firmalari  ichida  eng  yiriklari 
quyidagilar: 
1.
 
«Prais Uoterxaus Kupers (Price Waterhous Coopers) – Angliya-Amerika 
2.
 
«Deloit va Tush» (Deloitte and Touch) – Amerika–Yaponiya 
3.
 
“Ernst va Yang” (Ernst and Young) – Shotlandiya 
4.
 
“KPMG” (KPMG), shu jumladan Peat Marwick, VDO va boshqalar.  
Ular  haqiqatan  ham  butun  dunyoda  obro’  qozongan  monopolistlar  bo’lib,  sanab 
o’tilgan to’rtta  firma  jamlangan  holda  – xalqaro auditorlik-konsultatsion  biznesning 
tan olingan va tajribali lideri hisoblanadi. 
Yuqorida  qayd  qilingan  firmalarning  har  biri  turli  mamlakatlarda  ko’plab 
ofislarga  ega  bo’lib,  ularning  barchasi  qasamyod  qilgan  buxgalterlar  institutining 
a’zosi  hisoblanadi.  «Katta  beshlik»  yirik  mijozlarning  taxminan  90%  iga  xizmat 
ko’rsatadi. Bu firmalar yirik xalqaro loyihalarni bajarish imkoniga ega bo’lib, deyarli 
barcha  turdagi  konsultatsiya-auditorlik  xizmatlarini  ko’rsatadi.  Agar  o’z  xodimlari 
etishmasa, boshqa firmalardan zarur mutaxassislari, shu jumladan, bunday loyihalarni 
bajarishda  ishtirok  etish  uchun  iqtisodiy-huquqiy  xususiyatlari  bilan  yaxshi  tanish 
bo’lgan  tadbirkorlar  yoki  u  yoki  bu  mamlakatning  hokimiyat  xodimlari  ham  jalb 
qilinadi. 
Ammo  ular  ham  G’arb  mamlakatlarida  butun  auditorlik  bozorini  qamrab 

---

 
8 
ololmaydi. Bunday yirik, jahon auditorlik faoliyatida hal qiluvchi rol o’ynaydigan va 
transmilliy  korporatsiyalar  hisoblangan  firmalardan  tashqari,  deyarli  hamma 
mamlakatlarda  o’rta  firmalar  hamda  auditdan  ajralib  chiqqan  autsayderlar  mavjud. 
Bunday  uncha  katta  bo’lmagan  auditorlik  firmalari  davlat  tomonidan  qo’llab-
quvvatlansa, ular yaxshi faoliyat ko’rsatadilar.