«xalqaro audit» fanining predmeti, ob’ekti va metodi

Auditorlik tekshiruvi ishtirochisi ,auditorlik tashkilotining xodimi hisoblanib, bosh auditorlik yoki tekshiruv rahbariga bo’ysunadi. U auditor kichik auditor, assistent bo’lishi mumkin. Audit ishtirokchilari audit jarayonida ularga yuklatilgan ishlar uchun javobgardir.

Auditorlik tashkilotining ish sifati nazorati tizimi quydagilardan iborat bo’lishi lozim:

1. 
   Auditorlik tashkiloti hodimlarining mustaqillik, haqqoniylik, ob’ektivlik, maxfiylik va professional etikaga amal qilish.
   
2. 
   Auditorlik tashkilotining bilim, saviyaga ega hamda ularga yuklatilgan majburiyatlarni bajara oladigan professional xodimlarga egaligi.
   
3. 
   Bilim va malakasi topshirilgan vazifalarga mos keladigan professional xodimlarga audit vazifalarni topshirish.
   
4. 
   Audit jarayonida yo’naltirilgan topshiriqlar asosida sifat talablariga rioya qilgan holda barcha ishlarni bajarish.
   
5. 
   Ayrim holatlarda xodimlarning bilim va malakasi etishmaganligi sababli auditorlik tashkilotidan kerakli konsultatsiyalarni olish.
   
6. 
   Auditorlik tashkilotining ish sifati nazorati tizimini samaradorligi va ishonchliligini doimiy tekshiruvi bo’yicha bir guruh ishlarni amalga oshirish.
   
7. 
   Yuklatilgan majburiyatlarni bajarmagan auditorlik tashkiloti xodimlariga zarur choralarni ko’rish.
   

Auditorlik tashkiloti rahbari olib borilishi aniq bo’lgan tekshiruv uchun hamda auditning umumiy rejasida aks ettirilishi lozim bo’lgan rahbarni va bosh auditorni oldindan tasdiqlangan bo’lishi kerak. Tekshiruv rahbari va bosh auditor tekshiruv ishtirokchilarining professional mahoratini tahlil qilishi va har bir ishtirokchining bilim va malakasidan kelib chiqqan holda ishlarini taqsimlashi zarur. Tekshiruv rahbari audit jarayonida auditorlik tashkiloti tomonidan belgilangan ish sifati nazorati vositalarini qo’llashga majbur. Bosh auditor va tekshiruv ishtirokchilariga topshirilgan har qanday ishlar shunday tarzda amalga oshirilishi kerakki, uni buyurgan rahbar ijrochilarning ana shu ishlarga bilim va malakalarini etarli ekanligiga ishonchi bo’lsin. Shuningdek, boshqaruv topshiriqlarini tayyorlashda umumiy reja va audit o’tkazishga sarflanadigan vaqtni e’tiborga olish zarur. Ijrochilarga yo’naltirilgan topshiriklarni etkazishning asosiy vazifasi audit dasturi hisoblanadi. Ijrochilar ishining joriy nazorati boshqaruv topshiriqlari va bajarilgan ishlar tekshiruvi kabi elementlardan iborat.

Joriy nazoratni olib boruvchi professional xodimlar quyidagi funktsiyalarni bajaradi:

• 
  yuklatilgan topshiriqlarga ijrochilarning bilim va malakasi etarliligini tekshiradi;
  
• 
  yuklatilgan topshiriqlarni ijrochilarga tushunarli ekanligini tekshiradi;
  
• 
  bajarilayotgan ishlar auditning umumiy rejasi va dasturiga muvofiqligini aniqlaydi;
  
• 
  audit jarayonida aniqlangan, buxgalteriya hisobi va audit yuzasidan kelib chiqqan muammolarni aniqlash.
  

Bajarilgan ishlar natijalarini tekshirish har bir ijrochi va xodimlar tomonidan amalga oshiriladi. Ish natijalari tekshiruvini amalga oshiruvchi xodimlar tekshirilgan ish hujjatlariga o’zlarining imzolari yoki shartli belgilarini qo’yishlari lozim. Zarur hollarda esa tekshiruvchilar tekshiriluvchi harakatlariga baho, tavsiya yoki izohlar berishi mumkin. Auditorlik tashkiloti rahbari bajarilgan ish natijalari tekshiruvini

faqatgina audit o’tkazgan guruh xodimlariga emas, balki boshqa zarur malakaga ega bo’lgan mutaxassislarga ham topshirishi mumkin. Auditorlik tashkilotidagi bunday mustaqil va parallel tekshiruv, yirik va murakkab xo’jalik yurituvchi sub’ekt auditi sharoitida tavsiya etiladi.