Xalq ta’limini moliyalashtirishni samarali tashkil etishning nazariy-huquqiy

Ko‘rsatkichlar	01.01.2020 holatiga
01.09.2020 holatiga
1.	Sinflar soni Shu jumladan:	46	49
	1-4 sinflar	24	18
	5-9sinflar	25	22
2.	O‘quvchilar soni Shu jumladan:	1360	1245
	1-4sinflar	660	580
	5-9sinflar	760	675
3.	Kuni uzaytirilgan guruhlar soni	6	7
	Undagi o‘quvchilar soni	145	174
4.	Uyda ta’lim oladiganlar soni	11	12

1 -jadval 30-son umumta’lim maktabining asosiy ko‘rsatkichlari¹³

¹³Shahrisabz tumani moliya bo’limi ma’lumotlari asosida muallif tomonidan tuzildi

Dastlab o‘quvchilar, sinflar (maktabda sinflarning o‘rtacha to‘liqliligini aniqlash uchun), uyda ta’lim oluvchilarning o‘rtacha yillik sonini, shuningdek, kuni uzaytirilgan guruhlarga qatnovchi kam ta’minlangan oilalardan chiqqan bolalar sonini (kontingentning 15 foizi) hisoblab chiqariladi.

Yuqoridagi amallarning hisob-kitob natijalarini quyidagi jadvalda aks ettirishimiz mumkin:
2-jadval
Maktab kontingentini hisoblashning hisob-kitob natijalari¹⁴

№	Ko‘rsatkichlar	Soni
1.	Sinflar o‘rtacha yillik soni	35
2.	O‘quvchilarning o‘rtacha yillik soni, shu jumladan	1122
	1-4sinflarda	533
	5-9sinflarda	588
3.	Kuni uzaytirilgan guruhlardagi o‘rtacha yillik o‘quvchilar soni	128
	Undan kam ta’minlangan oilalardan chiqqan o‘quvchilar soni	19
4.	Uyda ta’lim oluvchilarning o‘rtacha yillik soni	3

Endi maktab masshtabiga ko‘ra koeffitsientni topish uchun maktab bo‘yicha sinflarning o‘rtacha to‘liqliligini aniqlanadi. Buning uchun maktab bo‘yicha o‘quvchilarning o‘rtacha yillik sonini sinflarning o‘rtacha yillik soniga bo‘linadi, bizning misolimizda bu ko‘rsatkich (1122/35) 32 ga teng bo‘ldi. Endi K_mm = K*S_n/S_sh formula yordamida K_mshni aniqlanadi (formuladagi K hisoblangan ko‘rsatkich, sinflarning to‘liqliligi 25 ta o‘quvchidan ko‘p bo‘lganligi uchun qo‘llanilmaydi), misolda u 1,09 ga teng bo‘ldi:

BNZ₁ – 532 647 so‘m;
BNZ₂ – 681 091 so‘m;
K_to – 1,582;
BNZ₃ – 186 576 390 so‘m;


¹⁴Shahrisabz tuman 30-son umumta’lim maktab ma’ lumotlari asosida muallif tomonidan tayyorlandi

BNZ₄ – 35 539 so‘m;

BNZ₅ – 301 526 so‘m;
BNZ₆ – 4 868 306 so‘m.
Shuningdek, “2017-yil uchun umumta’lim maktablarida 1 o‘quvchiga bazaviy xarajatlar me’yorlarini aniqlash va tuzatuvchi koeffitsientlarni qo‘llash tartibi
to‘g‘risidagi Nizom”da formuladagi BNZ₃ – ma’muriy-boshqaruv, o‘quv- yordamchi va xo‘jalik xodimlarini saqlash bo‘yicha bazaviy me’yorlar keltirilgan bo‘lib, ular sinflarning soniga ko‘ra tabaqalashtirilgan:(3-jadval)

3-jadval Ma’muriy-boshqaruv, o‘quv-yordamchi va xo‘jalik xodimlarini saqlash

bo‘yicha bazaviy me’yorlar¹⁵

№	Sinflar soni	^BNZ3
1.	7dan 10gacha	80 321 254
2.	11dan 13gacha	110 875 488
3.	14dan 16gacha	120 531 668
4.	17dan 22gacha	136 674 957
5.	23dan 29gacha	169 894 874
6.	30dan 39gacha	186 576 390
7.	40dan yuqori	214 149 434

Maktab qoshidagi internatning yo‘qligi tufayli formulani quyidagi darajada soddalashtirish mumkin:
BSh = (BNZ1*N1*K1 + BNZ2*N2*K2)* Kmsh + BNZ3 + BNZ4 * N * Kto + BNZ5* N3
+ BNZ6* N4
Endi shu formula asosida bazaviy me’yorlar, tuzatuvchi koeffitsientlar va yuqorida amalga oshirilgan hisob-kitoblar natijalariga ko‘ra 2017-yilgi №30-sonli umumiy o‘rta ta’lim maktabi byudjetini hisoblab chiqaramiz:


¹⁵Shahrisabz tuman 30-son umumta’lim maktab ma’ lumotlari asosida muallif tomonidan tayyorlandi

BSh = (532 647*533*1,006 + 681 091*588*1,019) * 0,09 + 186 576 390 + 35 539

* 1122 * 1,582 + 301 526 * 19 + 4 868 306 * 3 = 332 424,8 ming so‘m.
Shunday qilib, Shahrisabz tumanida joylashgan, markaziy isitish tizimiga ega bo‘lgan, o‘quvchilarining o‘rtacha yillik soni 1122 tani tashkil qiluvchi 30-son umumta’lim maktabining 2017- yilga mo‘ljallangan byudjetining umumiy summasi 332 424,8 ming so‘mni tashkil qiladi. Xuddi mana shu summa maktab
smetasining umumiy hajmini belgilab beradi va o‘rnatilgan tartibda smetaning xarajat guruhlari bo‘yicha taqsimlanadi.

4-jadval 30-son umumta’lim maktabining asosiy xarajatlar dinamikasi¹⁶