|
Davlat byudjetining xarajatiari tarkibi
(YalMga nisbatan %da)
Hi
|
Ko’rsatkichtar
|
Yillar
|
2000
|
2001
|
2002
|
2003
|
2004
|
!
|
Davtat byudjetning jami xarajatiari
|
29.5
|
27
|
25,8
|
24,6
|
22,9
|
M
|
Ijtimoiy sohaga
|
10.4
|
10.2
|
9,8
|
93
|
9,1
|
1.2
|
Ijtimoiy himoyaga
|
2.3
|
2.1
|
ZO
|
2,1
|
1.8
|
13
|
Iqtisodiyot uchun
xarajatlar
|
3.0
|
2.3
|
23
|
3,0
|
3,1
|
i 4
|
MarkazlashtirGgan
investitsiyalami
moliyalashtirish
xarajatiari
|
6.0
|
5.0
|
4,7
|
33
|
Z7
|
|
Davlat hokimiyati, boshqaruv va sud organlarrga xarajatlar
|
0.6
|
0.6
|
03
|
03
|
0,6
|
lLLj
|
Boshqa xarajatlar
|
7.2
|
6.8
|
63
|
6,4
|
5,6
|
Manba: 0‘zbekiston iqtisodiyoti. Tahiiliy sharh. 2004 yil №8.
Davlat byudjeti xarajatiari tarkibida ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy himoyalashga qilinadigan xarajatlaming salmog‘i YalMga nisbatan asosiy salmoqqa ■•rgc bo‘lmoqda.
Davlat byudjeti xarajatiari tarkibida ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy qo‘Uab- jiiwatlash xarajatlarining yetakchi o‘mi 2004 yilda ham saqlab qolindi va bu jami byudjet xarajatlarining 45,9%ini tashkil etdi. Bu albatta, davlat byudjetning jamiyat sjii«ioiy taraqqiyotini taminlashdagi rolining ustivor ekaniligini tasdiqlaydi.
Mazkur xarajatlar asosan ta’lim, sog'liqni saqlash, sport va ommaviy axborot tmmlarini moliyalashtirish, ilm fan va madaniyat sohalari buyicha xarajatlami o‘z ichiga oladi.
Barqaror iqtisodiy rivojlanish, iqtisodiyotda tarkibiy o‘zgarishlarning :? uqurlashuvi va ijobiy instituttsional o'zgarishlar 2003 yil davlat byudjetining muvafi'aqiyatli ijrosini ta’minladi va 2004 yilda islohotlar davom ettirildi.
iqtisodiy taraqqiyotni ta’minlashdagi davlat byudjetining rolini tahlil .iiifhmng muhim qadamlaridan biri, bu davlat byudjeti xarajatiari tarkibi ■ inmikasining tahlilidir.
Buning uchun biz 0‘zbekiston Respublikasi davlat byudjeti xarajatiari tarkibi 'i unikasini o'rganib chiqamiz.
Keltirilgan 9.7-jadvaldan ko'rinib turganidek, davlat byudjeti xarajatiari 2002 da 1925,7 mlrd. so‘mni tashkil etgan bo‘lsa, 2004 yilga kelib esa 2743,2 mild, so'mni hkil etgan, boshqacha so‘z bilan aytganda, ana shu yillar mobaynida davlat . ’.djeti xarajatiari 42,5% ga oshgan.
ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy qo‘llab-quvatlash xarajatiari esa 2002 yilda — К2 mlrd. so‘m, 2003 yilda — 1096,3 mlrd. so‘m, 2004 yilda esa — 1305,4 mlrd. dr.dan iborat bo‘lgan, ya’ni shu yillar mobaynida 47,6% ga o‘sgan. Davlat
byudjetining jami xarajatlarining o'sishiga nisbatan, bu xarajat turlarining ko'proq sur’atlarda o'sishi aholining ijtimoiy-madaniy hayotining yaxshilash bo'yicha davlat xarajatlarining ahamiyatini ortib borayotganligi bilan izohlanadi.
9.7-jadval
O'zbekiston Respnblikasi Davlat byudjeti xarajatlari dinamikasi
(mlrd.so'm hisobida)
Ko‘rsatkichlar
|
2002 yi
|
2003 yi
|
2004 yil (reja)
|
Xarajatlar, maqsadli jamg'armalarsE - jami
|
1 925,7
|
2 385j6
|
2 7433
|
IJtanoiy soha va ahotini ijtimoy qo‘Qab-quvatlash xarajatlari -
jam?
|
8843
|
1 096,3
|
1 305,4
|
jumladan:
|
|
|
|
Maorif
|
500,9
|
628,8
|
753,4
|
Sog‘ liqni saqlash va sport
|
184,8
|
2313
|
2823
|
Fan, madaniyat, ommaviy axborot vositalari
|
38,0
|
443
|
513
|
Ijtimoiy ta'mmot
|
8,8
|
9,5
|
10,8
|
Aholi uchun ijtimoiy ahamiyat kasb etgan xizmatlar narxidagi farqni qoplash
|
273
|
26,6
|
21,7
|
Bolaii odalarga va kam ta'minlangan oilalarga nafaqalar
|
112,6
|
138,3
|
167,1
|
Iqtisodiyotga xarajatlar
|
1723
|
286,1
|
367,0
|
Markazlashtirtigan investitsiyalarni moliyaiashtirish
|
348,7
|
3203
|
300,0
|
Davlat hokimiyati, boshqaruv organlari va sud organlari xarajatlari
|
39,9
|
443
|
54,0
|
Fuqarolaming o‘zkti o‘zj boshqarBh organlari
|
8,8
|
12,6
|
15,9
|
Vazirlar Mahkamasming Zahira jamg'armasi
|
21,1
|
56,7
|
4)3
|
Boshqa xarajatlar
|
450,6
|
569,4
|
659,6
|
Manba: O'zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi ma’lumotlari
Iqtisodiyot xarajatlari 2002 yilda 172,3 mlrd. so'mni, 2003 yilda 286,1 mlrd. so‘mni, 2004 yilda 367,0 mlrd. so‘mni tashkil etgan, ushbu yillar oralig'idagi o'sish 113,0% dan iborat bo'lgan. Iqtisodiyot uchun qilingan xarajatlaming bunday katta sur’atlarda o'sishiga asosiy sabab, byudjet tashkibtlariga hamda aholiga xizmat ko'rsatadigan muassasalar faoliyatini barqarorlashtirish, aholining turmushiga bevosita ta’sir ko'rsatadigan xizmat turlariga katta e’tibor qaratilayotganligini ifodalaydi.
Quyidagi diagramma orqali biz 2004 yil uchun davlat byudjeti xarajatlarining tarkibini ko'rib chiqamiz.
Quyida ko'rsatib o'tiladigan diagrammadan ma’lum bo'ladiki, davlat byudjeti xarajatlari tarkibida eng ko'p ulushga ega bo'lgan xarajat turi — ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy qo'llab-quwatlash xarajatlari bo'lib, uning 2004 yilgi davlat byudjeti xarajatlari rejasidagi ulushi 47,6% ni tashkil etadi.
Iqtisodiyot xarajatlari davlat byudjeti xarajatlari tarkibida sezilarli salmoqqa egadir, uning ulushi 13,4% ni tashkil etgan.
2004 yilgi Davlat byudje ti xarajatlari rejasining tarklbi
13,4
D
pMarkazlashtiritgan investitsiyalarni
organlari xarajatlari H Vazirlar MahkamasiningZahira
Jamg'armasi a Boshq* xarajatiar
avlat byudjetining iqtisodiyotni rivojlantirish xarajatlari to‘g‘risida fikr yuritadigan bo'lsak, davlat o‘z oldiga qo‘ygan maqsadlardan biri, bu - aholining turmush farovonligini oshirishdan iborat ekanligi, byudjet hisobidan iqtisodiyotni rivojlantirish xarajatlarini amalga oshirishni taqozo qiladi.
Quyidagi jadvalda 0‘zbekiston Respublikasi Davlat byudjetidan 2003-2005 yillarda iqtisodiyotni rivojlantirish xarajatlarini ko‘rib chiqamiz.
9.8- jadval
0‘zbckiston Respublikasi Davlat byudjetidan 2003-2005 yillarda iqtisodiyot uchun sarflanayotgan mabtag'lar (mln.so‘m hisobida)
Xarajat turlari
|
2003 yi
|
2004 yi
|
2005 yi (reja)
|
Iqtisodiyotni rivojlantirish xarajatlari, jani
|
261189,7
|
342091,5
|
428037,9
|
shujimladan:
|
|
|
|
Suv xojaligini saqbsh
|
186131,2
|
261061,5
|
335353,5
|
Shahar va tnmaniami obodonlashtirish
|
21313,7
|
27498,4
|
32769,2
|
Boshqabr
|
53744,8
|
53531,7
|
59915,1
|
Manba: 0‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi ma’lumotlari.
Keltirib o'tilgan jadvalda ko‘rsatilishicha, iqtisodiyot uchun qilingan sarilar 2003 yilda 261189,7 mln.so'mni tashkil etgani holda, 2004yilda 342091,5 mln.so‘m, 2005 yilda esa 428037,9 mln.so‘mdan iborat bo'lishi rejalashtirilgan.
Iqtisodiyot xarajatlarining tarkibini tahlil qiladigan bo'lsak, respublika suv xo‘jaligini moliyalashtirish buyicha xarajatlari 2003 yilda 186131,2 mln.so‘mni tashkil etgan bo'lib, 2004 yilda 261061,5 mln.so‘mni va 2005 yilda 335353,5 mln.so'mni tashkil etishi ko'zda tutilmoqda.
Shahar va tumanlarni obodonlashtirish xarajatlari ham iqtisodiyot xarajatlarinmg tarkibiy qismi hisoblanib, unga qilingan xarajatlar 2003 yilda 21313,7 mln.so'mdan iborat bo'lgan bo‘lsa, 2004 yilda 27498,4 mln.so‘m va 2005 yilda 32769,2 mln.so‘m bo'lishi kutilmoqda.
Boshqa xarajatlar esa 2003 yilda 53744,8 mln.so‘m, 2004 yilda 53531,7 mln.so‘m, 2005 yilda 59915,1 mln.so'm boiishi rejalashtirilmoqda. Iqtisodiyot xarajatlarini tarkibiy jihatdan tahlil qilishimiz uchun quyidagi diagrammani tahlil qilishimiz kerak bo'ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
