X. X. Komilova, U. A. Vohidova

18-chizma. Zamonaviy kostyum funksiyalari
Utilitar  funksiya  himoyaviy  va  fiziologik  -  gigienik  funksiya- 
larga  boiinadi.  Axborot  -  estetik  funksiyalar  axborot  va  estetik 
funksiyalarga  ajratiladi.  Har  bir  funksiya  keyingi  pog‘onada  yana 
kengroq  aniqlanadi.  Misol  uchun:  himoyaviy  funksiya  tashqi  muhit 
va ob-havo  ta’sirlaridan himoyani,  ishlab  chiqarishning ta’sirlaridan 
va  mexanik  ta ’sirlardan  himoyalarni  o ‘z  ishiga  qamrab  oladi. 
Fiziologik va gigienik funksiya kiyimni  tinchlik  va harakat holatida 
qulayligini  bildiradi  hamda  kiyim  ostidagi  mikroiqlim  sharoitining 
qulayligini  aniqlaydi.  Axborot  funksiyalar  kishi  (kasbi,  didi,
114

---

madaniyati)  va  uning  kiyimi  to‘g‘risida  axborot  beradi  (kiyim 
vazifasi, o‘rinliligi, zamonaviyligi, yangilikligi va h.k ).
Estetik  funksiyalar  kiyimning  inson  obraziga  mosligi,  kiyim 
kompozitsiyasining  mukammalligi  va  tayyorlashga  oid  sifatining 
darajasi  hamda  xaridorgirligi  to‘g ‘risida  dalolat  beradi.  Kiyim 
funksiyasiga  mosligini,  uning  amaliy  vazifasiga  muvofiqligini  va 
konstruktiv jihatdan mukammalligini  bildiradi.
Agar kiyimda uni tashkil etuvchi  qismlari funksional va estetik 
jihatdan  o‘zaro  mantiqiy  yaxlitlikka  ega  bo‘lmasa,  uning  ko‘rinishi 
chinakam go‘zal bo‘la olma\'di.
Keyingi  pog‘onalarda,  kostyum  elementlari  qo‘shimcha  funk- 
siyalami  bajaradi:  sehr-jodulardan  himoya,  biostimulyatsiya,  ijti­
moiy,  belgi,  erotik va b.  Xalq  kostyumlarda sehr-jodulardan  himoya 
qiladigan elementlari  mavjud  (tumorlar,  ko‘zmunchoqlar,  amulet va 
talismanlar va b.).
Tarixiy  va  zamonaviy  kostyum  biostimulyatsiya  funksiyasini 
bajaradi.  Kostyum  yordamida  odamni  kasal  qilish  yoki  sog‘aytirish 
mumkin.  Kostyumning biologik aspektini o‘rganish optimal issiq va 
energohimoya  xususiyatlarini 
ta’minlaydigan  loyiha  yaratishga 
yordam  beradi  (kostyumdagi  innovatsion  texnologiyalar  va  “aqlli 
kiyimlar”).
Zamonaviy  kiyim  uning  vazifasini  aniqlaydigan  himoyaviy 
funksiya asosida tasniflanadi.  Vazifasi  bo‘yicha kiyim  uch xil  sinfga 
bo‘linadi:  1  -  maishiy;  2  -  sport  kiyimi;  3  -  ishlab  chiqarishga  oid 
kiyimlar.  Maishiy  kiyimning  vazifasi  odam  organizmini  iqlimiy 
ta ’sirlardan  himoya  qilishdir.  Sport  kiyimi  sportchi  tanasini  turli 
shikastlardan  himoya  qilishi  hamda  yuksak  sport  yutuqlariga 
erishmoqni  ta’minlashi  kerak;  ishlab  chiqarishga  oid  kiyimlar 
odamni  nafaqat  iqlimiy  ta’sirlardan,  balki  ishlab  chiqarish  ta’sir­
laridan  muhofaza  qilishi  kerak.  Har  bir  sinfga  oid  kiyimlar  vazi­
fasiga  ko‘ra  kishik  sinflarga,  xillarga,  guruhlarga  va  kichik  guruh- 
larga bo‘linadi  [23].
M aishiy  kiyim lar  sinfi  -  eng  katta  sinf.  U  quyidagi  kichik 
sinflarga bo‘linadi: tahlil