X. Vaxobov, A. A. Abdulqosimov, N. R. Alimkulov

Kontinental 
Yer 
po’sti 
quruqlikni o’z ichiga oladi, cho’kindi, granit va bazalt qatlamdan 
iborat. 
Konvektiv oqimlar
havoning Yer yuzasidan qaytgan issiqlik hisobiga isishi troposferada 
ko’tarilma va pastlama havo oqimlarining vujudga kelishi natijasida 
hosil bo’lgan oqim.
Krater 
(yunoncha 
krater – 
katta tovoq)–yer yuzasida yoki dengiz ostida 
uchraydigan tovoqsimon yoki voronkasimon chuqurliklar.
Kriolitozona
Yer po’stining manfiy haroratga ega bo’lgan va yer osti muzlari va 
tuproqlarning fasliy muzlaydigan joylari mavjud yuqori qismi.
Kriologiya 
(latincha 
kruos
– sovuq, muz va 
logos
– bilim) umumiy 
muzshunoslik, muz haqidagi fan.
Kriosfera
(latincha 
kruos
– sovuq, muz va 
speyra
– kura) Yer yuzasining 
atmosfera, gidrosfera va litosfera o’zaro tutashib turgan hamda 
muzlar bo’lgan va muz hosil bo’ladigan sovuq qobigi. 
Landshaft
(nemischa 
land
– yer va 
shaft
– manzara) –tabiiy komplekslarni 
umumlashtiruvchi tushuncha: geologik zamini, relefi, iqlimi, 
tuproqlari, o’simlik turkumi, hayvonot dunyosi, yer osti va yer usti 
suvlari rejimining bir xilligi bilan ajralib turadigan va tabiiy 
chegaralarga ega bo’lgan hudud.
Landshaft qobig’i
geografik qobiqning litosfera (Yer po’sti) gidrosfera (suv qobig’i) va 
troposfera bevosita tutashib turgan nisbatan yupqa markaziy qismi.
Landshaft 
komponentlari
har bir joydagi tog’ jinslari, relef, iqlim, yer usti va yer osti suvlari, 
o’simliklar, hayvonot dunyosi, tuproqlar.
Landshaftlar 
rekultivatsiyasi
inson faoliyati ta’sirida muvozanati buzilgan yoki ishdan chiqqan 
tabiiy va antropogen landshaftlarni tiklash, qayta ishga solish yoki 
ular o’rnida yangi landshaftlar bunyod etish. 
Lava
(latincha 
labes
– ko’chki)–vulkanlar og’zidan yoki yer po’stidagi 
yoriqlardan yer yuzasiga oqib chiqib, gazlarning bir qismini 
yo’qotgan magma.
Litosfera
(grekcha litos-tosh, sfera-qobiq) Yerning qattiq tosh qobig’i. Uning 
qalinligi 50-200 km. 

---

423 
Makrorelef 
tekislik, baland tekislik va tog’lar singari yirik relef formalari 
tushuniladi. Bu relef havo oqimining harakatiga ta’sir qilib, katta 
hududlar iqlimining shakllanishida ishtirok etadi. 
Mashtab 
Karta, chizma yoki plandagi nuqtalar orasidagi uzunlikning joydagi 
masofalar uzunligiga nisbati. Masshtab sonli, chiziqli va nomli 
bo’ladi.