X. Vaxobov, A. A. Abdulqosimov, N. R. Alimkulov

Subekvatorial iqlim mintaqa.
Shimoliy Amerikaning eng janubi, 
Nikaraguadan Panama qo‘ltig‘igacha bo‘lgan ensiz qismi subekvatorial mintaqada 
joylashgan. Yozda janubi-g‘arbdan (Tinch okeanidan) ekvatorial musson harakat 
qilib, katta miqdorda yog‘in keltiradi. Qishda shimoli-sharqdan passatlar esib, 
tog‘larning sharqiy yonbag‘irlariga ko‘p miqdorda namlik beradi. Shuning uchun 
mintaqa hududida yil davomida yog‘in bo‘lib turadi. Atlantikadan keladigan iliq va 
nam havo hisobiga qishda ham harorat yuqori bo‘ladi va fasllar o‘rtasida farq deyarli 
sezilmaydi (Ilova, 13-rasm). 
Nazorat savollari: 
1. Shimoliy Amerika materigi iqlimiga ta’sir etuvchi omillarni ayting? 
2. Shimoliy Amerika materigida qaysi iqlim mintaqalar shakllangan? 
3. Materikning shimolida qishda qaysi havo massalari hukmron bo‘ladi? 
4. Materikning mo‘tadil mintaqasida qanday iqlim oblastlari tarkib topgan? 
 
 

---

155 
5.5. SHIMOLIY AMERIKA MATERIGI ICHKI SUVLARI 
Tayanch so’z va iboralar: 
gidrografik to‘r, berk havza, “Suvlar otasi”, 
yog’inlar, Rio-Grande, Kolorado, Missisipi, Potomak, Saskuixanna, Delaver, 
Gudzon, Avliyo Lavrentiy.
 
Shimoliy Amerika ichki suvlarining xarakterli xususiyatlari: daryo va ko‘l 
havzalarining maydoni, makondagi geografik taqsimlanishi, sersuvligi, gidrologik 
rejimi, xalq xo‘jaligidagi ahamiyati bevosita uning relyef va iqlim sharoiti bilan 
belgilanadi. Atmosfera yog‘inlari ko‘p tushadigan dengiz va musson iqlimli joylarda 
daryolar tizimi va gidrografik to‘r yaxshi rivojlangan, yil davomida sersuv va to‘lib 
oqadi, yer osti suvlari yaxshi to‘yingan va yer yuzasiga yaqin yotadi, yoysimon 
cho‘kmalar qor va yomg‘ir suvlari bilan to‘lgan. Yog‘inlar kam yog‘adigan 
kontinental iqlimli yerlarda aksincha, daryolar siyrak, gidrografik to‘r kam 
rivojlangan, daryolarning sersuvligi ahyon-ahyonda kuzatiladi, yer osti suvlari yer 
yuzasidan chuqurda yotadi, botiqlar suvsiz, kontinental rejim hukmronlik qiladi.