X. S. Xadjayev, sh sh. Fayziyev m. E. Jabbarov. Makroiqtisodiyot

M

 

 

 

Masalalar 

 

 

 

 

 

akroiqtosodiy  muvozanatni  ta’minlashda  tovar  va  xizmatlar  bozorida 

muvozanatni  ta’minlash  muhimdir.  Bu  masalani  hal  etishda 

rejalashtirilgan  xarajatlar  hamda  haqiqatda  sarf  qilingan  xarajatlarni  bir  biri  bilan 

solishtirish  orqali  iqtisodiyot  uchun  zarur  bo‘lgan  tovar  va  xizmatlar  miqdorini 

aniqlash mumkin. Bu o‘rinda Keyns xochi alohida ahamiyatga egadir. 

 Investitsiyalar  funktsiyasi  va  Keyns  xochi  asosida  foiz  stavkasi  va  daromad 

darajasi  o‘rtasidagi  teskari  bog’liqlik  o‘rnatiladi  va  bu  bog’liqlik  investisiyalar 

hamda  jamg’armalar  tengligi  ayniyatini  bajarilishini  ta’minlovchi  IS  egri  chizig’i 

yordamida aks ettiriladi. 

Davlat  xarajatlarini  oshishi  (



G)  daromadlarni  berilgan  darajasida 

rejalashtirilayotgan  jami  xarajatlarni  o‘sib  borishini  bildiradi.  Davlat  xarajatlarini 

bir  miqdorga  ko‘payishida  muvozanatli  daromad  qancha  oshganligini  bildiruvchi 

koeffitsient davlat xarajatlarining multiplikatori

 

deb ataladi.  

Soliqlarning  o‘zgarishi  daromad  va  iste’molga  teskari  ta’sir  ko‘rsatadi. 

Soliqlarni kamayishi multiplikator samarasini keltirib chiqaradi, ya’ni daromadlarni 

soliqlar o‘zgarishi miqdoriga qaraganda yanada ko‘proq qo‘shimcha o‘sishiga olib 

keladi. 

Avtonom  xarajatlar  multiplikatori  miqdorining  katta  yoki  kichikligi  byudjet 

soliq siyosati samaradorligiga ta’sir ko‘rsatadi.