X. S. Xadjaev, I. A. Bakiyeva, sh sh. Fayziyev makroiqtisodiyot

* * *

5. 
   Jadvalda berilgan ma’lumot asosida firmalardan qaysi biri demping qo’llashda ayblanishi mumkinligini aniqlang:
   

	Tovar birligining tannarxi, AQSh dollarida	Ichki narx, AQSh dollarida	Eksport narxi, AQSh dollarida
Firma A	100	100	110
Firma B	100	120	110
Firma S	100	90	105

18. BOB. TO’LOV BALANSI

1. 
   To’lov balansining mohiyati va tarkibi
   

Mamlakatning ma’lum bir vaqt davomidagi barcha xalqaro iqtisodiy faoliyati, shu jumladan tashqi savdo, kapital va ishchi kuchi migratsiyasi ham uning to’lov balansida o’z aksini topadi. Modomiki, har qanday tashqi iqtisodiy bitim valyutalarni ayig’rboshlash bilan kuzatiladigan oldi-sotdi jarayoni hisoblanar ekan, pirovard hisobda mamlakatning jahon bozoridagi faoliyatini natijalari xorijiy valyutaning tushumlari va harajatlarida ifodalanadi. Bir tomondan xorijdan tushadigan barcha tushumlarni, boshqa tomonidan – mamlakatning xorijga barcha to’lovlarini ko’rsatuvchi hujjatga to’lov balansi deb ataladi. Mamlakat to’lov balansining tushumlarni (kredit «+» belgi) faqat eksport orqali, ya’ni milliy tovarlarni xorijiy valyutaga ayig’rboshlaganda ta’minlash mumkin. Uning xarajat qismi, aksincha, xorijiy tovarlarni sotib olish yoki import bilan bog’liq xorijiy valyutadagi xarajatlari (debet «-» belgi) ifodalaydi. Bunda tovar deganda ayig’rboshlashning har qanday ob’ekti: moddiy mahsulotlar, xizmatlar, ishchi kuchi, kapital va valyutaning o’zi tushuniladi.
Mamlakatning to’lov balansi mamlakatning harid qobiliyatini ifoda etuvchi ko’rsatkich sifatida ham qatnashadi. Quyida mamlakat to’lov balansining tahminiy ko’rinishi keltirilgan.