X. S. Xadjaev, I. A. Bakiyeva, sh sh. Fayziyev makroiqtisodiyot

Qisqacha xulosalar

Xalqaro savdo tashqi iqtisodiy aloqalarning asosiy shaklidir.
Xalqaro savdoning yuzaga kelishi mamlakatlar bo’yicha tabiiy resurslarning bir xil taqsimlanmaganligi va ishlab chiqaruvchi kuchlarning turli mamlakatlarda turlicha taraqqiy etganligi sabablidir.
Xalqaro savdo jarayonlari eksport, import, reeksport va reimport kabi tashqi savdo operatsiyalari yordamida amalga oshiriladi. Tashqi savdo operatsiyalari bu turli mamlakatlardagi sheriklar o’rtasida amalga oshiriladigan operatsiyalardir.
Mutloq afzallik nazariyasining mohiyati mamlakat o’zidagi mavjud sharoitlar va resurslar hisobiga boshqa mamlakatlarga nisbatan ma’lum bir tovarni bir xil
mehnat sarfida ko’proq miqdorda ishlab chiqarsa yoki unga eng kam xarajatlar sarflasa ushbu mamlakat solishtirilayotgan mamlakatlarga nisbatan mutloq afzallikka egaligida namayon bo’ladi.
D. Rikardo xalqaro ayirboshlashning nisbiy afzallik nazariyasini yaratdi va mamlakatlarning xalqaro savdoda ishtirok etishidan foydasi muqobil narx bilan belgilanishi isbotladi.
Xeksher-Olin nazariyasining mohiyatiga ko’ra mamlakat qaysi ishlab chiqarish omili bilan nisbatan yaxshiroq ta’minlangan bo’lsa, shu omilga asoslangan mahsulotlarni ishlab chiqarishga ixtisoslahishi va eksport qilishi kerak.
Leontev paradoksi – Xeksher-Olinning ishlab chiqarish omillari nisbati nazariyasi amaliyotda o’z tasdig’ini topmaganligini izohladi.
Xalqaro savdo mamlakatlarning yalpi daromadiga ijobiy ta’sir ko’rsatishi bilan birga ayrim omil egalarining turmush farovonligiga salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin. Shu sababli mamlakatning xalqaro savdoda ishtirok etishidan olishi mumkin bo’lgan foyda - bu mamlakatning xalqaro savdo aloqalarida egallagan o’rniga bog’liq.
Tayanch so’z va iboralar: xalqaro savdo, xalqaro ayirboshlash nazariyalari, mutlaq afzallik nazariyasi, nisbiy afzallik nazariyasi, ishlab chqarish omillari nisbati nazariyasi

Nazorat savollari

1. 
   Xalqaro savdoni rivojlantirishning ob’ektiv va sub’ektiv sabablari nimalardan iborat?
   
2. 
   A. Smitning «Mutlaq afzallik» nazariyasi kamchiligi nimada ko’rinadi?
   
3. 
   «Nisbiy afzallik» nazariyasining mohiyatini tushuntirib bering.
   
4. 
   Xeksher-Olinning neoklassik kontseptsiyasini izohlab bering.