X. S. Xadjaev, I. A. Bakiyeva, sh sh. Fayziyev makroiqtisodiyot

Qisqacha xulosalar

Makroiqtisodiy ko’rsatkichlar mamlakat milliy iqtisodiyotining holatini miqdor va sifat jihatdan aks ettiradi hamda mamlakatlardagi asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkich bo’lib YaIM hisoblanadi. Makroiqtisodiy ko’rsatkichlar shuningdek YaIM harakatini uning barcha bosqichlarida, ya’ni ishlab chiqarish, taqsimlash, qayta taqsimlash va natijada foydalanish bosqichlarida ko’rgazmali shaklda aks ettirishga imkon beradi.
YaIMni aniqlashda ishlab chiqarish, xarajatlar, daromadlar usullaridan foydalaniladi. Mamlakat makroiqtisodiy holatini ifoda etuvchi ko’rsatkichlar sifatida sof ichki mahsulot, milliy daromad kabi ko’rsatkichlar ham qo’llaniladi.
Milliy iqtisodiyotdagi ishlab chiqarish hajmini makroiqtisodiyotda natural birliklarda amalda o’lchash mumkin emas, chunki bu erda bir – biri bilan solishtirib bo’lmaydigan millionlab nomdagi tovar va xizmatlar birgalikda o’rganiladi.
Narxlarning makroiqtisodiy ko’rsatkichlarga ta’sirini inobatga olgan holda nominal va real YaIMlar ajratiladi hamda bu ko’rsatkichlar bir biriga deflyator yoki iste’mol narxlari indeksi orqali bog’langan bo’ladi.


Tayanch so’z va iboralar: makroiqtisodiy ko’rsatkichlar, yalpi ichki mahsulot, yalpi milliy daromad, sof ichki mahsulot, milliy daromad, shaxsiy daromad, ixtiyordagi daromad, yakka tartibdagi soliqlar, daromadlar usuli, xarajatlar usuli, qo’shilgan qiymat, joriy narxlar, bazis narxlar, nominal ko’rsatkichlar, real ko’rsatkichlar, deflyator, iste’mol narxlari indeksi.

Nazorat savollari

1. 
   Qanday ko’rsatkichlar makroiqtisodiy ko’rsatkichlar deb yuritiladi?
   
2. 
   Makroiqtisodiy ko’rsatkichlar qanday guruhlarga ajratiladi?
   
3. 
   Yalpi ichki mahsulot deb qanday mahsulotga aytiladi?
   
4. 
   Milliy hisoblar tizimida qanday makroiqtisodiy ko’rsatkichlar hisoblanadi?
   
5. 
   Yalpi ichki mahsulotni hisoblashning qanday usullari mavjud?
   
6. 
   Yalpi ichki mahsulotni ishlab chiqarish usulida hisoblash boshqa usullardan nimasi bilan farqlanadi?
   
7. 
   Yalpi milliy daromad qanday aniqlanadi?
   
8. 
   Makroiqtisodiyotda yakuniy iste’molchilar sifatida kimlar qatnashadi?
   
9. 
   Sof ichki mahsulot va milliy daromad o’rtasida qanday bog’liqlik mavjud?
   
10. 
    Shaxsiy daromad va shaxsiy ihtiyordagi daromad ko’rsatkichlari nimasi bilan farq qiladi?
    
11. 
    Iqtisodiyotda makroiqtisodiy ko’rsatkichlarni nima uchun natura holida o’lchab bo’lmaydi?
    
12. 
    Nominal va real ko’rsatkichlar o’rtasida qanday farq mavjud?
    
13. 
    Deflyator nima va u qanday aniqlanadi?
    
14. 
    Iste’mol narxlari indeksi deganda qanday indekslar nazarda tutiladi?
    
15. 
    Deflyator va iste’mol narxlari indeksi o’rtasida farq bormi?
    
16. 
    Iste’mol narxlari indeksi yordamida qanday o’zgarishni aniqlash mumkin?