X. N. Nazarov robotlar va robototexnik tizimlar

7.3. Moslashuvchan ishlab chiqarish tizimlarining asosiy xarakteristikalari 
Moslashuvchan ishlab chiqarish sistemalar (MIS) ishlash sharoitlarini 
e’tiborga olgan holda detallar (buyumlar) tayyorlash texnologiyasi bir necha 
jarayonlarga bo‘linadi. 
Moslashuvchan avtomatlashtirilgan bo‘limlar (MAB) larda detallarning har 
bir partiyasiga qayta ishlov berish uchun ishlab chiqarishni tayyorlash jarayonini 
rejalash xizmati tomonidan bajariladigan ishlarni o‘z ichiga oladi. Ular jihozlarni 
yuklanishi darajasini va qayta ishlov berish imkoniyatlarini, xom mahsulotga yega 
bo‘lgan yo‘ldosh-uskunalarni, instrumentlarni yetkazib berish va hokazo, hamda 
jihozlarni qayta sozlash darajasini baholash uchun bajariladigan ishlardir. MAB 

---

100 
lardagi ishlab chiqarish jarayoniga detallarning har bir yangi partiyasini kiritish 
bevosita tayyorgarlik ishlarini bajarish bosqichi bilan bog‘liqdir. 
Tayyorgarlik ishlari bajarilgach, birinchi detal xizmat ko‘rsatuvchi personal 
ishtirokida ishlovdan o‘tadi. Partiyadagi qolgan barcha detallarga avtomatik 
rejimda xizmat ko‘rsatuvchi cheklangan personal ishtirokida ishlov beriladi. 
Detallar keyingi partiyalarining takroriy yasalishi personalning bevosita 
ishtirokisiz amalga oshiriladi. Yuqorida sanab o‘tilgan ishlar qatoriga MAB lardan 
tashqarida bajariladigan ishlar (zavod bo‘yicha umumiy xizmat bo‘limlari 
tomonidan ishlab chiqarishni dastlabki tayyorlash, qo‘lda bajariladigan universal 
jihozda detallarga oxirgi ishlovlar berish va hokazo) kirmaydi [7].
MAB larda ko‘pnomenklaturali seriyalilik ishlab chiqarish sharoitlarida 
ishlov berish jarayonida har bir jihozga detallarning muayyan nomenklaturasi 
biriktiriladi. 
Bir xil turdagi stanoklardan tashkil topgan bo‘linmada detallar partiyasini 
yasash vaqti partiyadagi har bir detalni yasashga ketgan vaqtlar yig‘indisi bilan 
ifodalanadi. Amalda esa ba’zi stanoklar va butun MAB dagi bekor turib qolishlar 
tufayli detallarni yasash vaqti ko‘proq chiqadi, bu esa vaqtning sikldan tashqari 
sarflanishiga olib keladi. Texnik sabablarga ko‘ra bekor turib qolishlarga: 
nuqsonlarni yo‘qotish va ularga yo‘l qo‘ymaslik choralarini ko‘rishga oid ishlar, 
ba’zi stanoklarning transport sistemasi yoki MAB o‘zining to‘xtab qolishini 
yo‘qotish bo‘yicha ishlar kiradi. 
Ishlov berilgan detallar nazorati uch xil bo‘lishi mumkin: 
