X. E. Rustamova, M. D. Maxsumov, U. A. Tuymachev fuqaro muhofazasi va fuqaro muhofazasi tibbiyot xizmati

0 ‘rtacha  buzilisb  zonasi  ortiqcha  bosim  zarba  to‘lqinning 
oldingi qismida20 kPa (0,3-0,2 kg/sm2). Bu zonada binolar, inshootlar 
shikastlanadi:  ichki  to£sinlar,  eshik,  deraza  va tom,  cherdak,  yuqori 
etajlar  yemirilishi  mumkin.  Pana  joylar,  yerto'lalar  saqlanishi 
mumkin.  Alohida  vayronalar,  yorug‘lik  impulsi  ta’sirida  ommaviy 
yong‘in  sodir  bo'lishi  mumkin.  Berkinmagan  aholi  o ‘rta  va  yengil 
shikastlanadi.  Ammo  yorug‘lik  impulsining  qiymati  hamon  yuqori, 
shu  sababli  ochiq joyda  bo'lgan  aholi  kuyishi  mumkin.  Bu  zonada
24

---

«is» gazi bilan zaharlanish ehtimoli mavjud. Kishilar yengil darajali 
travmatik shikastlanadi, ammo kuymagan, o‘z-o‘ziga va boshqalarga 
birinchi  tibbiy  yordam  ko‘rsatib  va  o ‘choqdan  mustaqil  chiqish 
qobiliyatiga  ega.  Bu  o‘choqdagi  asosiy  qutqaruv  ishlari  yong‘inni 
o ‘chirish,  odamlarni  vayronalardan  va  yong‘indan • qutqarishdan 
iborat. Ommaviy tuzilmalar (SD)  ishlashi uchun sharoit cheklangan. 
Transport harakati va BTYO ishlashi uchun sharoit yo‘q. Bu zonaning 
maydoni  15% ni tashkil  qiladi.  Umumiy yo‘qotish -  40%,  sanitar -  
30%, qaytmas -  10% ni tashkil qiladi.
4. 
Yengil  bu/ilish  zonasi.  Ortiqcha bosim chegaralarida 20-10  kPa 
(0,2-0,1  kg/sm2). Bu zonaning maydoni 62% ni tashkil qiladi. Binolar, 
inshootlar yengil shikastlanadi: eshik yonlari, yuqori qavatdagi binolar, 
pastki qavatlar, yertoialar saqlanadi. Kishilar alohida yong‘in, yorug‘lik 
impulsidan,  inshootlardan  tushgan  narsalar,  daraxtlarning  sinib  yoki 
ag‘anab tushishi va boshqalardan zarar ko‘rishi mumkin. Pana joylarda 
yo‘qotish boimaydi.
Bu zonada asosiy qutqaruv ishlari: yong‘inni o ‘chirish, buzilgan va 
yonayotgan binolardan odamlarni qutqarish, transport harakati uchun 
sharoit  bor.  Tibbiyot  qutqaruv  tuzilmalari  (SD)  va  BTYO  ishlashi 
uchun vaziyat qulay, umumiy yo‘qotish  15% bo‘lib, hammasi sanitar 
yo'qotish hisoblanadi.