Ўзбекистон респупликаси

Ularning mohiyati

Hukmdorga murojaat	E’tiborni tortish
Qishloq manzarasi	a) parrandalar ko‘rinishi; b) uylar tasviri.
Odamlarning ahvoli	a) odamlarning tashqi ko‘rinishi; b) kundalik yemishlari.
Odamlarning maishiy hayoti	Tahoratga ham suv yo‘qligi
Hukmdorga murojaat	Soliqdan voz kechishga undash

Shuningdek, bu ko‘rgazmalilikning yana bir turi xarita-sxemalar bo‘lishi mumkin. Har bir jadval va sxemalar ham o‘quvchilar bilimini mustahkamlash bilan birga ularning adabiy - estetik rivojlanishlarida omil bo‘lishi shubhasiz. Xususan, O‘rxun - Yenisey obidalari, Mahmud Qoshg’ariy, Alisher Navoiy, Zahiriddin Muhammad Bobur, Munis, Ogahiy, Muqimiy, Furqat, Hamza Hakimzoda Niyoziy singari shoir va yozuvchilarning hayoti va ijodini o‘rganishda bunday xarita-sxemalardan foydalanish katta samara beradi.

Masalan, Muqimiyning hayoti va ijodini o‘rganishda adib borgan, asarlarida tasvirlangan shaqar va qishloqlarni ko‘rsatib beruvchi xarita-sxemalardan foydalanish mumkin. Bunda adibning shaxsiy hayoti, ayniqsa, "Sayohatnoma"laridagi geografik nomlar asos vazifasini ado etadi. Qolaversa, bu yo‘l bilan predmetlararo aloqaning o‘ziga xos tomonlariga ham ro‘para kelinadiki, bu holat o‘quvchilarning turli sohadagi bilimlarini bir yerga jamlash, ulardan amalda foydalanish zaruratini yuzaga chiqaradi.
Aslida, umumiy o‘rta ta’lim maktablari hamda akademik litseylarda o‘rganiladigan har bir shoir va yozuvchining ijodi haqida shunday xarita-sxemalarni tuzish imkoniyati mavjud. Bunda har bir o‘qituvchi o‘ziga yaqin bo‘lgan mahalliy materiallardan ham foydalansa, nur ustiga nur bo‘lar edi.
X.Sh.Yandarbiyevning ko‘rsatishicha, xarita-sxemalarni yaratishda "asarlarga chizilgan illyustrasiyalar, biografik materiallar, gazeta va jurnallardan qirqib olingan parchalar, nodir va nashr etilmagan rasmlar, maktublar" va boshqalardan foydalanish mumkin. "Karta-sxemalar o‘zining maqsadi, darslarni rang-barang qilish, uni mumkin bo‘lgan darajada tig‘izlashtirish, unga o‘quvchilarning adabiy bilimlarni olishga qiziqishlarini va ijodiy faolliklarini oshirish, shunday qilib, ular mehnatining mazmunli va quvnoq bo‘lishi uchun qo‘shimcha (jumladan, o‘lkashunoslikka oid) materiallarni jalb qilishdan iborat"⁸ .