Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

37-chizma. Riskni boshqarish jarayoni. 

 

Shuni ta‟kidlash lozimki, respublikamizda aksariyat banklar sohalar 

bo„yicha  (Savdogarbank,  G„allabank,  Paxtabank,  Mikrokreditbank  va 

h.k.)  ixtisoslashgan  banklar  bo„lib,  ularning  kredit  qo„yilmalarining 

asosiy qismi o„zi ixtisoslashgan sohalarga yo„naltiradi.  

Bu  yerda  ham  muayyan  talab  o„rnatilishi  lozim.  Prof. 

Sh.Abdullayevaning fikriga ko„ra, bank bir sohaga kredit berganda, shu 

soha  uchun  berilgan  kreditlar  ko„lami  bank  kredit  portfelining  35 

foizidan  oshmasligi  lozim.  Bu  ham  kredit  riskining  oldini  olishning 

 

Kutilayotgan risk 

 

Riskni tahlil qilish 

Riskni baholash 

Riskni kamaytirish va uning oldini olish bo„yicha 

choralar ishlab chiqish 

Riskka samarali ta‟sir ko„rsatish usullarini tanlash 

 

 

Riskni qabul qilish 

 

o‟tkazib  

yuborish 

 

Sug„urtalash 

Diversifikatsiyalash 

 

Kafolat olish 

Riskka ta‟sir ko„rsatish 

Garov 

olish 

Moliyalashtirish 

bo„yicha zaxiralar

 

tashkil qilish 

Qo„llanilgan usullar na-

tijasini tahlil qilish 

Riskni  

pasaytirish 

Qaror  

qabul qilish 

Riskdan  

qochish 

Risklarning monito-

ringini davom ettirish 

---

 

426 

omillaridan biri bo„lishi mumkin.

 1

 

[274].  Bank  risklarini  boshqarish  strategiyasini  ishlab  chiqishda 

risklarning quyidagi asosiy turlariga e‟tiborni qaratmoq lozim: 



 

depozitlarni shakllantirish riski; 



 

yangi  faoliyat  turi  riski  (masalan,  faktoring  operatsiyalar 

bo„yicha); 



 

lizing kelishuvi riski;  



 

qarzdorning  o„z  moliyaviy  majburiyatlari  yuzasidan  bajarmagan 

faoliyati bilan bog„liq kredit riski; 



 

bozor  foiz  stavkalarining  farqlanish  ehtimoli  bilan  bog„liq  foiz 

risklari; 



 

qimmatli  qog„ozlarning  qadrsizlanish  ehtimoli  bilan  bog„liq 

bozor riski. 



 

valuta kurslarining farqlanishi bilan bog„liq valuta risklari. Bank 

bunday  riskka  chet  el  valutasida  turli  xildagi  operatsiyalar  o„tkazish, 

valutalar oldi-sotdisi, valutaviy kreditlar berish natijasida duch keladi. 

Bank  o„z  faoliyatida  mavjud  riskni  aniqlash,  uni  qabul  qilish,  uni 

kuzatib  borish  va  uni  boshqarish  qobiliyatiga  tayyor  ekanligini  o„z 

zimmasiga olishi lozim.  

[275].  Risklar  asosan  quyidagi  usullarni  qo„llash  yordamida 

boshqariladi (57-jadval). 

Agar  risklarning  oldini  olishning  to„liq  imkoniyati  mavjud 

bo„lmasa,  u  holda  oxirgi  manba  riskni  qoplash  hisoblanadi.  Riskni 

qoplash quyidagilarni o„z ichiga oladi: 



 

banklar  tomonidan  umumiy  va  maxsus  zaxira  fondlarini  tashkil 

qilish; 



 

ma‟lum yig„indilarni zararlarga o„tkazish; 



 

kredit bo„yicha foizlar belgilashni to„xtatish va boshqalar. 

Risklarni boshqarish daromad bilan risk o„rtasidagi optimal nisbatni 

topish, mavjud riskni minimallashtirishni o„z ichiga oladi.