Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси



Download 1,24 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/108
Sana22.02.2022
Hajmi1,24 Mb.
#102480
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   108
Bog'liq
ilmij tadqiqot asoslari

1. АСОСИЙ ТАЪРИФ ВА ТУШУНЧАЛАР 
 
1.1. Илмий тадқиқот усуллари 
Фан – инсон фаолияти соҳаси, борлиқ ҳақидаги объектив билимларни 
ишлаб чиқиш ва назарий томондан системалаштириш унинг вазифаси 
ҳисобланади. 
Бу соҳа қўйидагиларни ўз ичига олади: 
• илмий тушунчалар, тамойиллар ва аксиомалар, илмий, қонунлар, 
назариялар ва фаразлар, эмпирик илмий фактлар, услублар, усуллар ва 
тадқиқот йўллари тарзидаги узлуксиз ривожланиб борувчи билимлар 
системасини; 
• билимларнинг мазкур системаларини яратиш ва ривожлантиришга 
йўналтирилган инсонларнинг шмий ижодини; 
• инсонлар ижодини илмий меҳнат объектлари, воситалари ва илмий 
фаолият шароитлари билан таъминловчи муассасани. 
Фаннинг ривожланиши фактлар тўплашдан бошланади, улар ўрганилади ва 
системалаштирилади, умумлаштирилади, маълум бўлганларни тушунтириш ва 
янгиларини олдиндан айтиб беришга имкон берувчи илмий билимлар мантиқий 
тузилган системаларини яратиш учун айрим қонуниятларни очишдан иборат 
бўлади. 
Тамойил (постулат)лар ва аксиомалар илмий билишнинг бошланғич 
ҳолати ҳисобланади, булар системалаштиришнинг бошланғич шакли бўлиб, 
таълимот, назария ва ҳ.к. (масалан, квант механикасидаги Бор постулати), 
Евклит ҳандасаси аксиомалари ва ҳ.к.)лар асосида ётади. 
Илмий билимни умумлаштириш ва системалаштиришнинг олий шакли 
бўлиб таъриф ҳисобланади. У мавжуд объектлар, жараёнлар ва ҳодисаларни 
умумлаштириб идроклашга, шунингдек янгиларини олдиндан айтиб беришга 
имкон берувчи тадқиқотларнинг илмий тамойиллари, қонунлари ва усулла-
рини ифодалайди. 
Илмий билим тизимида илмий қонунлар муҳим таркибий қисм бўлиб 


5
ҳисобланади, булар табиат, жамият ва тафаккурдаги энг аҳамиятли, барқарор 
ва такрорланувчи объектив ички боғлиқликни акс эттиради. Одатда илмий 
қонунлар умумий тушунчалар, категориялар жумласига киради. Олимлар 
илмий натижа (ижобий ёки салбий)га эришиш воситаси сифатидаги фактик 
материалларга етарлича эга бўлмаган ҳолларда фараз (гипотеза)дан 
фойдаланадилар. Фараз илмий тахмин бўлиб, тажрибада текширишни талаб 
этади ва назарий жиҳатдан ишончли илмий назария бўлиш учун асосланиши 
лозим. 
Фан масалаларни ҳал қилиш омили бўлиб, назариялар ишлаб чиқиш, 
борлиқ объектив қонунларини очиш, илмий фактларни аниқлаш ва ҳоказолар 
ҳисобланади. Булар илмий билишнинг умумий ва махсус усулларидир. 

Download 1,24 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   108




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish