Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети

Ijtimoiy harakatni keng va tor ma'noda tushunish mumkin
. Keng ma'noda 
ijtimoiy harakat ijtimoiy voqelikni o‘zgartirish va takomillashtirishga qaratilgan faoliyat 
turi hisoblanadi. Tor ma'noda esa ijtimoiy harakat shaxs yoki ayrim ijtimoiy 
guruhlarning mavjud ijtimoiy voqelikka moslashishga qaratilgan harakat tizimini 
anglatadi. 
Ijtimoiy harakatning shakllari ham turli-tumandir. Ijtimoiy harakatning asosiy 
shakli moddiy ne'matlar ishlab chiqishiga qaratilgan xatti-harakat hisoblanadi. Boshqa 
muhim ijtimoiy harakat bu insonlarning o‘zaro munosabatlarini rivojlantirishga 
qaratilgan faoliyatidir. Ijtimoiy rivojlanish jarayonida bu faoliyat bir necha qismlarga 
ajralib ketishini kuzatsa bo‘ladi. Bular sinfiy kurash ijtimoiy o‘zgarishlar, revolyutsion 
harakatlar ko‘rinishida yuz beradigan harakatlardir. Bundan tashqari kishilar faoliyatida 
texnik, ilmiy faoliyat kabi harakat ko‘rinishlari ham namoyon bo‘ladi. 
VII-mаvzu. Sоtsial munosabatlar sоtsiоlоgiyasi 
1.
Sotsial munosabatlar tushunchasi 
2.Sotsial munosabat turlari. 
3. Bеgonalashuv turlari va ularning ijtimoiy oqibatlari
VII.I.Ijtimoiy munosabatlar tushunchasi
Sotsiologiya fani tizimida sotsial munosabatlar juda muhim o’rin tutadi. Chunki u 
orqali jamiyat a`zolari bir-birlari bilan ma`lum bir muomala va ijtimoiy hamkorlikka
intiladilar. Sotsiologiyadagi bu maxsus soha o’zining o’ta dolzarbligi va muhimligi 
bilan boshqa muammo va masalalardan ajralib tursada, u hali mutaxassislar tomonidan 
to’liq ilmiy va sistemali ravishda o’rganilmagan hamda ilmiy adabiyotlarda etarli 
darajada yoritilmagan. Bu salbiy holatning asosiy sabablaridan birinchisi, avvalo, sobiq 
ittifoq falsafiy – sotsiologik adabiyotlarida bu masalaning bir yoqlama talqin 
qilinganligi bo’lsa, ikkinchisi esa, ilg’or g’arb ijtimoiy adabiyotlaridagi, bu soha 
bo’yicha to’liq tadqiqot ma`lumotlarining bizda yo’qligidir.

---

137 
Sotsial munosabatlar ijtimoiy munosabatlarning bir xususiy ko’rinishi deb talqin 
qilinadi. Mavjud adabiyotlarni chuqurroq tahlil qilinadigan bo’lsa, shunday xulosaga 
kelish mumkinki, yuqorida ko’rsatilgan fikrlarda qimmatli asoslar borligini bilsa 
bo’ladi.