Urganch davlat universiteti bioinjeneriya va oziq-ovqat xavfsizligi fakulteti «biotexnologiya»


Zamburug`larni o`stirish usullarini o`rganish



Download 3,27 Mb.
Pdf ko'rish
bet87/113
Sana26.02.2022
Hajmi3,27 Mb.
#465174
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   113
Bog'liq
majmua Sanoat mikrobiologiyasi 2021

Zamburug`larni o`stirish usullarini o`rganish 
Zamburug‘lar inson uchun ikkita muhim, bir-biriga zid bo`lgan yemiruvchi, 
lekin foydali vazifani bajaradi. Zamburug`lar chiqindilarni parchalab, ularning 
ko‘payishiga imkon bermaydi. Shuningdek, ular o`simliklar rivojlanishi uchun zarur 
bo`lgan mineral tuzlarni tuproqqa qaytaradi. Ayrim zamburug‘lardan ko‘plab 
kasalliklarga davo bo`luvchi dorivor moddalar olinadi.Zamburug‘ning o`simlik va 
hayvonlarni kasalga chalintiruvchi ayrim turlarini zararsizlantirish uchun inson 
doim ularga qarshi kurash olib boradi. Zamburug‘ nima? U boshqa o’simliklar 
yordamida ko`payadigan o`simlikdir. Boshqa o`simliklar ozuqa uchun xlorofill 
ko‘magida ikki oksidli uglerod va suvdan shakar ishlasa, xlorofillsiz zamburug`lar 
bunday xususiyatdan mahrum. Shuning uchun ham ular ozuqa moddani yashil 
o`simliklardan oladi. Zamburug‘larning turi ko`p. Ularning aksariyati tuzilish 


jihatidan bir-biridan keskin farq qiladi. Ayrim zamburug‘lar, masalan bakteriya va 
achitqilar, bitta hujayradan iborat. Bakteriyalarning o`rtacha uzunligi 0,005 mmcha 
keladi. Shilimshiqli unli motor ham zamburug` turiga kiradi. U boshqa 
o`simliklardan farqli o‘laroq, chirigan daraxt tanasi yoki nam jism yuzasini 
qoplovchi ilviroq yupqa pardaday katta miqdordagi protoplazmadan hosil bo`ladi. 
Zamburug`larning bakteriya, achitqi va unli mog`ordan boshqa turlari rangsiz 
tolalardan iborat. Ular "mitseliy" yoki "zamburug` tanasi" deb ataladi. Zamburug’ 
o`simtalari boshqa o`simlik yoki jism ichkarisiga kirib, ozuqa shimadi, 
zamburug‘ning rivojlanishi va ozuqani hazm qilishi uchun suv zarur. Shu sababdan 
ham ular quruq iqlim sharoitida o‘smaydi. Zamburug‘lar tarkibidan bo`lgan 
pupanaklar turi non va namda qolgan matolarni chiritadi. Zamburug`larning ayrim 
turlari pishloqlarga o`ziga xos hid berish va dori ishlab chiqarishda qo`llaniladi. 
Tanovul qilinishi mumkin bo`lgan va zaharli hisoblangan qo‘ziqorinlar ham 
zamburug`lar oilasiga kiradi. Bunday qo`ziqorinlar bandining asosiy qismi yer 
tagida bo`lib, tepasidagi spora ishlovchi sallasi yer yuzasiga chiqishdan oldin 
shakllanadi. Mikroorganizmlarni yig’ish, ajratish va saqlash xususiyatlarini 
o’rganish va miqdorini aniqlash uchun sun’iy ozuqa muxitlaridan foydalaniladi. 
Ozuqa muxitlari deb tarkibida tirik xujayraning hamma ximiyaviy komponentlari 
xujayra tomonidan osonlik bilan o’zlashtiriladigan shaklda tutgan aralashmaga 
aytiladi. Deyarli barcha ozuqa muxitlarning tarkibida organogen (C, N, O
2
, H) P, 
Cu, K, Mg, Ca kabi va ko`p elementlari mavjuddir. Tayyorlanish uslubi va undagi 
mahsulotlarning tarkibiga qarab ozuqa muxitlari tabiiy va sun’iylarga bo’linadi. 
Tabiiy ozuqa muxitlari- sabzavot, mevalar va ularning kaynatmalari, sut, go’sht va 
baliklardan tayyorlangan sho’rvalar va boshkalar kiradi. Sun’iy ozuqa muxitlari esa 
oziq-ovqat mahsulotlariga tegishli ishlov berilib va ularga ko’shimcha moddalar 
ko’shib (shakar, ‘enton) tayyorlanadi. Fizik xossalari bo’yicha ozuqa muxitlari 
suyuk va kuyultirilgan bo’ladi. Ozuqa muxitlarining tayyorlash maksadiga karab 
gru’’aga bo’linadi: oddiy yoki universal ko’’chilik mikroorganizmlar uchun 
yaroklilari. Maxsus ozuqa muxitlari-universal ozuqa muxitlarida yomon o’sadigan 
yoki umuman rivojlanmaydigan turdagi mikroorganizmlarni o’stirish uchun 


(shakarli go’sht peptonli bulion- streptokokklar uchun, susloturushlar va 
zamburug’lar uchun). Differentsial diagnostik o’rganilayotgan mikrobning 
sofkulg’turasini turini aniklashda foydalaniladigan (ichak tayokchalari gruppasi 
uchun ENDO muxiti). Elektiv tanlangan fakat ayrim turdagi mikroorganizmlarni 
o’stirish uchun foydalaniladigan elektiv muxitlarga ekilgan turli xildagi mikrob 
urug’larningayrim gru’’alari uchun muxit kulay va ular tez rivojlanadi). Boshka 
turdagi mikroorganizmlar gru’’asi esa nokulay sharoitda rivojlanadi. Elektiv 
muxitlar mikroorganizmlarni tabiatdagi yashash joylaridan ajratish va ularni yig’ish 
uchun ishlatiladi. Har kanday ozuqa muxitlarining sifat ko’rsatkichlari bu kerakli 
mikdorda ozik moddalarning bo’lishi, ma’lum pH reaktsiyasi, absolyut sterillik, 
namlik, shaffoflik va xokozolardir.

Download 3,27 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   113




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish