Umumiy psixologiya fanidan


 Shaxsning xulq-atvor nazariyasi



Download 0,52 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/17
Sana03.06.2022
Hajmi0,52 Mb.
#632464
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17
Bog'liq
Xulq-atvorning irodaviy boshqaruvi kurs ishiffff

 
1.1. Shaxsning xulq-atvor nazariyasi. 
aylasuflar qadim zamonlardan buyon shaxs xulq-atvorining u yoki bu 
shakllari qonuniyatlarini aniqlashga, nima sababdan bir kishi bilan umumiy til 
topishi oson-u, boshqa kishi bilan umumiy til topishning hyech qanday iloji 
yo‘qligini, ayrim kishining xulq-atvori mantig‘i nima bilan belgilanishini 
aniqlashga urinib kelganlar. 
Xulq-atvor shaxsning atrof-muhit bilan o‘zaro ta’sirga kirishish shakllaridan 
iborat bo‘lib, ular bir qator omillarga bog‘liq bo‘ladi. Shaxsni va uning xulq-
atvorini tavsiflab beradigan asosiy omillarga quyidagilar kiradi: 
shaxsning tabiiy xususiyatlari, uning o‘ziga xos psixologik 
xususiyatlari; 
ehtiyojlari, sabablari, qiziqishlari tizimi; 
shaxsni boshqarish tizimi, uning “men-obrazi”. 
Shaxsning tabiiy xususiyatlari – bular unda tug‘ilgan vaqtidan boshlab 
mavjud bo‘lgan narsalardir. Odatda, ular faollik va ta’sirchanlik singari dinamik 
tavsiflarning ma’lum darajada ifodalanishi bilan ajralib turadi. Shaxsning faolligi 
turli xil faoliyatlarga intilishida, o‘zini namoyon qilishida, psixik jarayonlarning, 
harakat reaksiyasining kechish kuchi va tezligida ifodalanadi, ya’ni shaxsning 
faoliyatiga xos bo‘lgan xususiyat sifatida namoyon bo‘ladi. Faollikning eng oxirgi 
ifodasi, bir tomondan, katta kuch-g‘ayrat sarflpsh, harakatdagi, faoliyatdagi, 
nutqdagi shiddatkorlik bo‘lsa, ikkinchi tomondan, psixik faoliyat, nutq, imo-




ishoraning zaifligi, passivligida aks etadi. Ta’sirchanlik shaxsning asabi 
qo‘zg‘aluvchanligining turli darajasida, uning atrofimizdagi olamga bo‘lgan 
munosabatini ko‘rsatib beruvchi his-tuyg‘ularining shiddatkorligida namoyon 
bo‘ladi. XX asr 20-yillarining boshlarida shvesariyalik psixiatr K.G.Yung 
shaxsning 
psixologik xususiyatlarini “ekstraversiya” va “introversiya” 
tushunchalari orqali ta’riflab berishni taklif etdi.
1
Ekstraversiya (extra – tashqari) shaxsning shunday psixologik xususiyatlarini 
ko‘rsatib beradiki, bunda shaxs o‘zining qiziqishlarini tashqi omilga, tashqi 
obyektlarga qaratadi, ba’zan ba’zan buni o‘zining qiziqishlari hisobiga, shaxsiy 
ahamiyatini pasaytirish hisobiga amalga oshiradi. 
Ekstravertlarga xulq-atvorining ta’sirchanligi, imo-ishoralardagi faollik, 
samimiylik, tashabbus ko‘rsatish (ba’zan ortiq darajada), ijtimoiy ko‘nikuvchanlik, 
ichki olamning ochiqligi xos bo‘ladi. 
Introversiya (into – ichki) shaxsning o‘z shaxsiy manfaatlariga, ichki olamiga 
diqqat e’tiborining qayd qilinishi bilan ajralib turadi. 
Introvertlar o‘zlarining manfaatlarini eng muhim deb hisoblab, uni yuqori 
darajada qadrlaydilar. Ular uchun odamovilik, biqiqlik, ijtimoiy passivlik, mustaqil 
tahlil qilishga moyillik, yetarli darajada murakkab ijtimoiy adabtasiya 
(ko‘nikuvchanlik) xosdir. 
Introversiya – ekstraversiyaning hissiy tavsiflar bilan birga qo‘shilib kelishi 
shaxs temperamentini belgilab beradi. 

Download 0,52 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish