Umumiy biologiya

(Kavkaz,  Italiya)  tur  xili  shimol  tur  xillariga:  nisbatan  birmuncha  yuvosh  bo‘ladi. 
Tog‘  asalarilari  ham  ana  shunday.  Lekin  janub  asalarilaridan  Kiprda  yashaydigan 
sariq asalari tur xili juda serjaxl bulib, uni boqish qiyin. 

---

Shimol qora asalarilari har bir oilada ona ari uo‘asini 20 tadan ko‘p qo‘ymaydi. 
Kavkaz  sariq  asalarilari  esa  150  tagacha  ona  ari  uyasi  qo‘yadi.  Misr,  Suriyada 
yashaydigan asalari tur xillari ham shunday xususiyatga ega. 
O‘rtarus  va  italiya  asalarilari  ko‘pi  bilan  6  ta  yangi  oila  yaratishi  mumkin. 
Kavkaz sariq asalarilari esa 12 ta oila yaratadi. Tog‘ qo‘ngir asalarilari ona ari uyasi 
va  yaratgan  oilalari  soniga  ko‘ra,  o‘rtarus  asalarilariga  o‘xshab  ketadi.  Kavkaz 
asalarilari  oilasida  ikkita  ona  ari  yonma-yon  yashashi  mumkin.  Kavkaz  asalarilari 
iniфdagi asalni «ho’l pechat» lab, yangini tamg‘alab shuvab qo‘yish xususiyati bilan 
o‘rtarus  asalarilaridan  farq  qiladi.  Bu  usulda  qopqoq  o‘rtasida  ha-vo  bo‘shlig‘i 
kirmaganligidan  asal  bilan  mum  qopqoqi  yopishib  turadi  va  u  ho‘l  bo‘lib  qoladi. 
O‘rtarus va Ukraina asalarilarining shuvagan tamg‘asir oq bo‘ladi. Kavkaz asalarilari 
ishchi va erkak arilar uchun qurgan inlarning diametri o‘rtarus va boshqird arinikidan 
kichik bo‘ladi. 
Kuzatishlardan  ma‘lum  bo‘lishicha,  tog‘  qo‘ng‘ir  asalarilari  tashqi  muhit 
temperaturasi  ancha  past  bulganda  ham  nektar  (shira)  va  gulchang  yig‘ishga  chiqa 
olishi  bilan  o‘rtarus  asalarilaridan  farq  qiladi.  Asalari  tur  xillari  zoologik 
sistematikada ba‘zan kenja tur va irq deb ham yuritiladi. Zootexnika nuqtai nazaridan 
asalari  tur  xillari  oddiy  zotlarga,  ya‘ni  tabiiy  sharoitda  kelib  chiqqan  haoyvon 
guruxlariga mos keladi.