Translyatsiya haqida umumiy tushuncha

Translyatsiya haqida umumiy tushuncha
Polipeptid hosil qilish uchun iRNK qanday “oʻqiladi”? Translyatsiyada asosiy vazifani ikki xil molekula bajaradi: tRNK va ribosoma.
Transport RNK (tRNK)
Transport RNK yoki tRNK bu iRNK kodonlarini aminokislotalar bilan bogʻlaydigan “koʻprik” molekula hisoblanadi. Har bir tRNKning bir uchida maʼlum bir iRNK kodonlari bilan bogʻlanishi mumkin boʻlgan antikodon deb nomlangan uchta nukleotidlar ketma-ketligi bor. tRNKning boshqa uchida kodonlar tomonidan belgilangan aminokislotalar mavjud.
Turli xil tRNKlar mavjud. Har bir turi bitta yoki bir nechta kodonni oʻqiydi va kerakli kodonga mos keladigan aminokislotalarni tashiydi.

Ribosomalar kichik va katta subbirliklardan iborat boʻlib, tRNK iRNKga bogʻlanishi mumkin boʻlgan uchta nuqta (A, P va E nuqtalari)ga ega. Har bir tRNK maʼlum bir aminokislotani tashiydi va antikodonga komplimentar boʻlgan iRNK kodoni bilan bogʻlanadi.
Rasm manbasi: “Translation: Figure 3,” OpenStax College, Biology. Quyidagi ruxsatnoma asosida olingan (CC BY 4.0).
Ribosomalar
Ribosomalar bu polipeptid (oqsil)lar sintezi kechadigan hujayra tuzilmasi hisoblanadi. Ular oqsil va RNK (ribosomal RNK yoki rRNK)dan iborat. Har bir ribosomada ikkita, yaʼni katta va kichik subbirliklar mavjud boʻlib, ular iRNK atrofida toʻplanadi (xuddi gamburgerning ikkita yarim boʻlakli noni singari).
Ribosoma qulay nuqtalar toʻplamini taqdim etadi, bu yerda tRNK andoza iRNA asosida oʻzining mos kodlarini topishi va aminokislotalarni yetkazib berishi mumkin. Ushbu nuqtalar A, P va E saytlar deb nomlanadi. Bundan tashqari, ribosoma zanjir hosil qilish uchun aminokislotalarni bir-biriga bogʻlovchi kimyoviy reaksiyani katalizlash vazifasini bajaradi.
Ribosoma va tRNK strukturasi va funksiyasi toʻgʻrisida koʻproq maʼlumotga ega boʻlishni istasangiz, tRNK va ribosomalar maqolasini koʻrib chiqing.
Translyatsiya bosqichlari
Inson hujayralari har bir sekundda oqsil sintez qilayotgan boʻladi. Ushbu oqsillarning har biri toʻgʻri tartibda birlashtirilgan aminokislotalarning toʻgʻri toʻplamini oʻz ichiga olishi kerak. Bu juda qiyin vazifa boʻlib tuyulishi mumkin, ammo, yaxshiyamki, inson hujayralari (boshqa hayvonlar, oʻsimliklar va bakteriyalar hujayralari bilan bir qatorda) bu ishning uddasidan chiqadi.
Oqsillar sintezi jarayonida translyatsiya uchta bosqichdan iborat: initsiatsiya (boshlanish), elongatsiya (zanjirga yangi qismlar biriktirish) va terminatsiya (yakunlash).