Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг

Bo„g„imLAR RIVOLANIShI.  

Xar  bir suyak  tog‗ay  xolatida  o‘z  shaklini  Ola  boshlagan vaqtda  shu  suyaklar 

orasida,  ya‘ni  Bo‗g‗im  hosil  bo‘ladigan  yeularda,  siurak  mezenximali  qismlar 

(zonalar) hosil bo‘ladi. Tog‗ay xolatidagi (Bo‗g‗im hosil qiluvchi suyak uchlaridagi) 

tomi  usti  pardasi  oraligida  (Bo‗g‗imga  ta‘luqli  yeuda)  siurak  tolali  biriktiruvchi 

tukima ancha vaqtgacha saklanib turadi, ya‘ni bu tukima ikki tomondagi tog‗ay usti 

pardasini  qo‘shib,  ushlab  turadi.  Bilak  suyak  yepifizlari  (uchlari)  tog‗ay  xolatidan 

suyakka  aylana  boshlashi  natijasida  biriktiruvchi  to‘kima  o‘z  vazifasini  ado  etib, 

io‘kolib  boradi  va  uning  o‘rnini  Bo‗g‗im  bo‘shlig‗i  yegallaydi.  Suyak  yepifizlari 

butinlay  suyaklanib  ketmaydi,  ularning  ustki  kavati  tog‗ay  xolida  saklanib  kolib, 

suyaklarning Bo‗g‗im Yuzasini silliklash uchun xizmat qiladi. 

Birinchi  davrda  ikki  suyakning  tog‗ay  ustki  pardalari  o‘rtasida  vaktincha 

turgan  biriktiruvchi  to‘kimalar  io‘kolib  ketmaydi,  aksincha,  atrof  chetdagi  tolalari 

saklanib  kolyadi  va  ulardan  Bo‗g‗im  xaltasi  hosil  bo‘ladi,  keyinchalik  bu  xaltaning 

ma‘lum g‗ismlari kalinlashib, zarur boylamlarga aylanadi. 

Bu xilda Bo‗g‗im paydo bo‘lishi nausimon suyaklar, ya‘ni ikkilamchi io‘l bilan 

kotivchi  suyaklarga  xosdir.  Lekin  parda  xolatidan  suyakka  o‘tuvchi,  suyaklar 

o‘rtasidagi Bo‗g‗imlar (masalan, pastki yaj Bo‗g‗imi) rivo‘-lanadi. 

Parda  xolatidagi  Bo‗g‗imni  hosil  qiladigan  ikki  suyak  o‘sib,  bir-biriga  yakin 

kelganda, ularning o‘rtasida bir kavat briktiruvchi to‘kima paydo bo‘ladi. Bu to‘kima 

tolalari  xar  ikki  suyakning  ustini  koplagan  pardalardan  ayralib  chikadi  va  bir-biri 

bilan  tutashadi.  Bu  yesh  to‘kima  keyinchalik  tog‗ayga  aylanadi  va  ikki  suyakni  bir-

biridan  (tutash  suyaklanib  ketmasligi  uchun)  ajratib  turadi.  Suyaklarning  Bo‗g‗im 

hosil  qiladigan  yeulari  suyaklanib  bo‘lgach,  bu  tog‗ay  io‘kolib  (shimilib)  ketadi-da, 

o‘rni Bo‗g‗im bo‘shlig‗lariga aylanib kolyadi. 

Kam xarakatli (yarim) Bo‗g‗imlar, karakasiz birlashmalar tamomila boshkacha 

io‘l  bilan  xkosil  bo‘ladi.  Bunday  birlashmalarda  bo‘lajak  suyaklar  ustidagi  pardalar 

oraligini to‘ldirgan Yon biriktiruvchi to‘kima saklanib kolyadi, ya‘ni suyaklarni bir-

biriga  tobora  mustaxkamlab  qo‘shib  boradi.  Bazan  suyaklar  oraligida  jo‘lashgan 

(masalan, umurtka tanalari orasida) yesh biriktiruvchi to‘kima tolalari orasija tog‗ay 

moddasi aralashib kolyadi va tog‗ayga aylanadi (sinksondroz), yoki aksincha, ushbu 

biriktnruvchi  tukimalar  tog‗ay  xolatidan  o‘tib  suyakka  aylanishi  xam  mumkin 

(sinostoz).