Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar



Download 3,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet61/292
Sana17.09.2021
Hajmi3,76 Mb.
#177106
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   292
Bog'liq
2 5370612658095525129

4.2. Pul massasi va tarkibi 
 
Pul massasi – muomaladagi naqd pullar va naqd pulsiz oborotdagi 
pullarning  yig‘indisidir.  Bugungi  kunda  bozor  iqtisodiyoti  sharoitida 
faoliyat yuritayotgan mamlakatlarning pul oborotida faqat banknota va 
tanga  ko‘rinishda  emas,  balki  kredit,  chek  va  elektron  yozuvlar 
ko‘rinishida  ishtirok  etayapti.  Shuning  uchun  iqtisodchilar  ushbu 
pullarni  pul  massasi  deb  yuritishadi.  Pul  massasi  mamlakatda  muhim 
iqtisodiy  ko‘rsatkich  bo‘lib,  uning  hajmi  jami  ijtimoiy  mahsulotning 
hajmi  bilan  muvozanatda  (pulning  aylanish  tezligini  inobatga  olgan 
holda) bo‘lishi zarur. 
Pul  massasining  miqdori  va  uning  tarkibi  Markaziy  bank 
tomonidan nazorat qilinadi. Markaziy bank pul  – kredit instrumentlari 
orqali mamlakatda pul massasini oqilona me’yorini ta’minlaydi.  
Pul massasi tarkibi asosan ikkita komponentdan tashkil topadi. 
Muomaladagi  naqd  pullar  –  pul  massasining  yuqori  likvidli 
mablag‘lari  hisoblanib,  istalgan  paytda  to‘lov  vositasi  sifatida 
foydalanish imkoniyatini beradi. Ushbu agregat muomaladagi banknot 
va tangalarni o‘z tarkibiga oladi.  
Naqd  pulsiz  mablag‘lar  –  mulkiy  shaklidan  qat’iy  nazar  barcha 
turdagi  xo‘jalik  yurituvchi  subyektlarning  kredit  muassasalarida 
hisobraqamlardagi,  shuningdek,  plastik  kartochkalar  va  hisob  –  kitob 
cheki ko‘rinishidagi mablag‘lardan iborat. 
Muomaladagi likvidlik darajasi past hisoblangan pullar kvazipullar 
deb  yuritiladi.  Ushbu  pullarning  tarkibiga  nisbatan  past  likvidli  va 
to‘lov vositasi sifatida ishlatilmaydigan qimmatli qog‘ozlar kiradi.  
Pul  massasini  miqdoriy  o‘lchashga  nisbatan  2  xil  yondashuv 
mavjud: 
transaksion  yondashuv  -  bunda  pullarning  to‘lov  vositasi  va 
muomala  vositasi  sifatida  harakatlanishi  ko‘zda  tutiladi.  Shu  sababli 
transaksion yondashuvda pul massasining aktiv qismi e’tiborga olinadi;  


98 
likvidli yondashuv - bunda pullar eng yuqori likvidli aktiv sifatida 
tan olinadi.  
Aktivlarning  likvidliligi  deganda  tez  pulga  aylana  olish  qobiliyati 
tushuniladi.  Likvidli  yondashuvga  ko‘ra  nafaqat  aktiv  pullar  balki 
passiv pullar ham pul massasining tarkibiga kiritiladi.  
Pullarga  bo‘lgan  talab  nazariyalari  ichida  J.Keynsning  likvidlikka 
ixlos  qo‘yish  nazariyasi  muhim  o‘rin  egallaydi.  Ushbu  nazariyaga 
ko‘ra pullarga bo‘lgan talabni 3 ta omil belgilaydi: 

Download 3,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   292




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish