Toshkent kimyo-texnologiya institiuti "tasdiqlayman"

 

OROL MUAMMOSI SABABI NIMADA? 

Orol  dengizi  O‘rta  Osiyoda  joylashgan  yopiq  suv  havzasi.  Shimoldan  Qozog‘iston, 

janubdan Qoraqalpog‘iston yerlari bilan o‘ralgan. 

1960-yillargacha maydoni 68 000 kv km bo‘lib, dunyoda kattaligi bo‘yicha Kaspiy dengizi, 

Yuqoriko‘l (Lake Superior, AQSH) va Viktoriya (Lake Victoria, Afrika)dan keyin to‘rtinchi ko‘l 

bo‘lgan. 

Orol dengizida 300 dan ortiq orollar bo‘lib, ulardan eng kattasi Ko‘korol, Возрождение, 

Borsakelmas bo‘lgan. 

Orol dengizi sathi 1960-yillardan boshlab kundan-kunga pasayib bormoqda. Hozirgi kunda 

uning sathi yiliga 80 – 110 smga kamaymoqda. 

Natijada  Amudaryo  va  Sirdaryoning  quyi  oqimlarida  suvning  sifati  yomonlashib,  ichish 

uchun yaroqsiz holga keldi. Ekologik tizim, o‘simlik va hayvonot dunyosi katta zarar ko‘rdi. 

Orol dengizining qurishiga asosan quyidagi ikki sabab keltiriladi: 

---

163 

 

1. Sug‘orish ishlari. 1960-yillardan boshlab yangi yerlarning ko‘p miqdorda o‘zlashtirilishi 

natijasida  sug‘orish  uchun  katta  manbalar  talab  qilina  boshladi.  Orol  dengizi  ana  shunday 

manbaga aylandi. 

2.  Turkmanistonda  Qoraqum  kanalining  qurilishi.  1959—1967-yillarda  qurilgan  bu  kanal 

Amudaryodan bir soniyada 300 metr kub suv olgan. Kanal o‘zanida 3 ta yirik suv ombori ham 

qurilgan. Suvning sarflanishi ko‘payib, suv balansi yo‘qolgan.