Toshkent davlat yuridik universiteti

umumiy  va  maxsus  (murakkab  va 
oddiy,  tartibga  soluvchi  hamda  muhofaza  qiluvchi)  institutlarni 
qamrab oladi.  
 
Yer huquqinining umumiy va maxsus (murakkab va oddiy, 
tartibga soluvchi hamda muhofaza qiluvchi) institutlari 
Umumiy 
Maxsus 
yerga 
nisbatan 
mulk 
huquqi;  
yer  uchastkalariga  bo‘lgan 
huquq; 
davlatning 
yer 
munosabatlarini  tartibga  solishi 
va nazorat qilishi; 
 yer tuzish va yer kadastrini 
Yer  kodeksining  8-moddasida 
sanab  o‘tilgan  har  bir  yer  fondi 
toifalarining 
huquqiy 
holatini 
belgilaydigan institutlardan iborat.  
 
 

---

17 
 
yuritish, 
yerni 
huquqiy 
muhofaza  qilish  hamda  yer 
qonunchiligini buzganlik uchun 
javobgarlik 
kabi 
oltita 
institutlar bor.  
 
Yer huquqi tamoyillari va usullari 
Yer  huquqining  tamoyillari  deyilganda,  uning  barcha  normalari 
uchun asos bo‘lgan holatlar tushunilishi kerak.  

---

18 
 
 
Yer huquqining hamma normalari
 yerlardan oqilona, samarali va 
belgilangan  maqsadda  foydalanish  prinsipi 
asosida  shakllangan.  Bu 
prinsip  Yer  egasi,  yerdan  foydalanuvchi,  ijarachi  va  yer  uchastkasi 
mulkdorining  ko‘pgina  majburiyatlari  asosida  yotadi.  Yerdan  oqilona 
foydalanish  barcha  yerga  bo‘lgan  huquq  egalaridan  eng  zamonaviy 
agrotexnika  usullarini  qo‘llab,  ilmiy  xulosalarga  tayangan  holda 
foydalanishni  taqozo  etadi.  Yerdan  foydalanishda  ko‘zga  ko‘ringan  va 
Yer huquqi tamoyillari
Eng
muhim
tabiiy
resurs,
fuqarolar,
fuqarolar
hayotiy
faoliyatining
asosi
tariqasida yer fondini asrash, tuproq sifatini
yaxshilash,
hamda
tuproq
sifatini
yaxshilash hamda uning unumdorligini
oshirish
Yerga va butun atrof tabiiy muhitga zarar
yetkazilishining
oldini
olish,
ekologik
xavfsizlikni taminlash
Yerlardan oqilona, samarali va belgilangan
maqsadda foydalanishni taminlash
Yerga egalik qilish va undan foydalanish
shakllarining
xilma-xilligi,
yer
munosabatlari
ishtirokchilarining
teng
huquqliligini taminlash hamda ularning
qonuniy huquq va manfaatlarini himoya
etish
Qishloq
xo‘jaligi
uchun
mo‘ljallangan
yerlarning,
eng
avvalo
sug‘oriladigan
yerlarning alohida muhofaza etilishini,
kengaytirib borilishini hamda ulardan qatiy
belgilangan
maqsadda
foydalanishni
taminlash
Yerdan foydalanganlik uchun haq
to‘lash
Qishloq
xo‘jaligi
yerlarining unumdorligini
oshirish
,
yerlarning
meliorativ holatini
yaxshilash hamda yerlarni muhofaza qilish
tadbirlarini amalga oshirishni davlat
yo‘li
bilan va boshqa tarzda
qo‘llab
-quvvatlash
Yerlarning holati haqidagi axborotning
to‘liq
bo‘lishini
hamda
undan
erkin
foydalanishga
yo‘l qo‘yilishini
taminlash

---

19 
 
ko‘rinmagan iqtisodiy (moddiy) samaradorlik eng yuqori bo‘lishi lozim. 
U zamonaviy agrotexnologiyalarni qo‘llash natijasida yildan-yilga oshib 
borishi,  tobora  ko‘proq  moddiy  ne’matlar  yaratilishiga  imkon  yaratishi 
kerak.  Yer  uchastkalaridan  faqat  belgilangan  maqsadlarda,  ayniqsa, 
qishloq xo‘jalik yerlarini faqat shu maqsadlarda ishlatib talablariga amal 
qilmaslik  ulardan  oqilona,  samarali  foydalanish  talablarini  ham 
bajarilmasligiga olib keladi.