Toshkent axborot texnologiyalari universiteti ganiev salim karimovich karimov madjit malikovich tashev komil axmatovich axborot xavfsizligi


Bir tomonlama kalitli xesh-funksiyalardan foydalanishga asoslangan



Download 2,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet85/197
Sana28.06.2022
Hajmi2,72 Mb.
#712596
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   197
Bog'liq
2-1053

Bir tomonlama kalitli xesh-funksiyalardan foydalanishga asoslangan 
protokollar. 
Bir tomonlama xesh-funksiya yordamida shifrlashning o‘ziga xos 
xususiyati shundaki, u mohiyati bo‘yicha bir tomonlamadir, ya’ni teskari 
o‘zgartirish-qabul qiluvchi tarafda rasshifrovka qilish bilan birga olib borilmaydi. 
Ikkala taraf (jo‘natuvchi va qabul qiluvchi) bir tomonlama shifrlash muolajasidan 
foydalanadi. 
Shifrlanayotgan ma’lumot 
M
ga qo‘llanilgan 
K
parametr-kalitli bir 
tomonlama xesh-funksiya 
h
k
(.)
natijada baytlarning belgilangan katta bo‘lmagani 
sonidan iborat xesh-qiymat (daydjest) "
m
" ni beradi (6.4-rasm). 
Daydjest "m" qabul qiluvchiga dastlabki xabar 
M
bilan birga uzatiladi. 
Xabarni qabul qiluvchi, daydjest olinishida qanday bir tomonlama xesh-funksiya 
ishlatilganligini bilgan holda, rasshifrovka qilingan xabar 
M
dan foydalanib, 
daydjestni boshqatdan hisoblaydi. Agar olingan daydjest bilan hisoblangan 
daydjest mos kelsa, xabar 
M
ning tarkibi hech qanday o‘zgarishga duchor 
bo‘lmaganini bildiradi. 
Daydjestni bilish dastlabki xabarni tiklashga imkon bermaydi, ammo 


174 
ma’lumotlar yaxlitligini tekshirishga imkon beradi. Daydjestga dastlabki xabar 
uchun o‘ziga xos nazorat yig‘indisi sifatida qarash mumkin. Ammo, daydjest va 
oddiy nazorat yig‘indisi orasida jiddiy farq ham mavjud. Nazorat yig‘indisidan 
aloqaning ishonchsiz liniyasi bo‘yicha uzatiladigan xabarlarning yaxlitligini 
tekshirish vositasi sifatida foydalaniladi. Tekshirishning bu vositasi niyati buzuq 
odamlar bilan ko‘rashishga mo‘ljallanmagan. Chunki, bu holda nazorat 
yig‘indisining yangi qiymatini qo‘shib xabarni almashtirib qo‘yishga ularga hech 
kim xalaqit bermaydi. Qabul qiluvchi bunda hech narsani sezmaydi.
Daydjestni hisoblashda, oddiy nazorat yig‘indisidan farqli ravishda, maxfiy 
kalitlar ishlatiladi. Agar daydjest olinishida faqat jo‘natuvchi va qabul qiluvchiga 
ma’lum bo‘lgan parametr-kalitli bir tomonlama xesh-funksiya ishlatilsa, dastlabki 
xabarning har qanday modifikasiyasi darhol ma’lum bo‘ladi. 
Daydjestni hisoblashda, oddiy nazorat yig‘indisidan farqli ravishda, maxfiy 
kalitlar ishlatiladi. Agar daydjest olinishida faqat jo‘natuvchi va qabul qiluvchiga 
ma’lum bo‘lgan parametr-kalitli bir tomonlama xesh-funksiya ishlatilsa, dastlabki 
xabarning har qanday modifikasiyasi darhol ma’lum bo‘ladi. 
6.5-rasmda ma’lumotlar yaxlitligini tekshirishda bir tomonlama xesh-
funksiya ishlatilishining boshqa varianti keltirilgan. 
Bu holda bir tomonlama xesh-funksiya 
h(.)
parametr–kalitga ega emas, 
ammo u maxfiy kalit bilan to‘ldirilgan xabarga qo‘llaniladi, ya’ni jo‘natuvchi 
Xabar М 
h
k
(M) 
Daydjest m 

Xabar М 
Xabar М 
h
k
(M) 
Daydjest m 

Daydjest m' 

m=m' 
Ha 
Yo’q 
Jo’natuvchi 
Qabul qiluvchi 
6.4–rasm. Ma’lumotlar yaxlitligini tekshirishda bir tomonlama xesh-funksiyaning 
ishlatilishi (I-variant). 


175 
daydjest m=h(M, K)ni hisoblaydi. Qabul qiluvchi dastlabki xabarni chiqarib olib, 
uni o‘sha ma’lum maxfiy kalit bilan to‘ldiradi. So‘ngra olingan ma’lumotlarga bir 
tomonlama xesh-funksiya h(.)ni qo‘llaydi. Hisoblash natijasi – daydjest "m" 
tarmoq orqali olingan daydjest "m" bilan taqqoslanadi. 

Download 2,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   197




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish