Тема: Философские воззрения в древней Греции и Риме

Марк Аврелий (121 йил 26 апрель – 180 йил 17 март)

• Дунёда бирор - бир нарсани ўзгартириб ёки тўғрилаб бўлмайди.
• Барча кишилар ҳар доим лаганбардор, ёлғончи ва ўз манфаатини кўзловчи бўлганлар, ҳозир ҳам шундай ва бундан кейин ҳам шундай бўлиб қоладилар.
• Инсоният ўзгармас ва иллатлардан ҳоли бўлмаганлиги учун, уни ҳеч қачон илҳомлантириб бўлмас эди.

Эпикур (эр авв. 341 – 270 йй.)

• У худоларнинг табиат ва инсон ҳаётига аралашишларини рад этди ва руҳнинг моддийлигини исбот қилди.
• Худоларнинг мавжудлигини тан олган ҳолда, у худолар ҳақида «оломоннинг ёлғон уйдирмалари» га қарши чиқди.
• Ташвиш ва фаолиятни ҳузур-ҳаловат ҳолати билан сиғиштириб бўлмаганлигидан, худо «хушбахт ва безавол мавжудот бўлиб, ўзи ҳам ташвиш билмайди, бошқаларга ҳам нотинчликни раво кўрмайди ва шунинг учун ғазабга ҳам, иззат-ҳурмат қилишга ҳам дучор бўлмайди».

Руҳ бадан каби атомлардан ташкил топган, аммо нозикроқ заррачалардан таркиб топган бўлиб, ҳамонамки тана қобиғида экан ҳис-туйғунинг бош сабабчисидир.

• Руҳ бадан каби атомлардан ташкил топган, аммо нозикроқ заррачалардан таркиб топган бўлиб, ҳамонамки тана қобиғида экан ҳис-туйғунинг бош сабабчисидир.
• Қачонки, қобиғ бузилса, атомлар руҳи тарқаб кетади ва ҳис-туйғу йўқолади.
• Инсон учун яхши ва ёмон нарса ҳис-туйғуда эканлигидан, ўлим эса –ҳис-туйғудан маҳрум бўлиш эканлигидан, ўлим инсонни қўрқитмаслиги керак, негаки «ҳамонамки биз бор эканмиз, ўлим ҳали йўқ, ўлим келганда эса, бизнинг ўзимиз йўқ бўламиз».
• Инсон бахтини «лаззат» да, яъни хотиржамлик, вазминлик – атараксияни қўлга киритишда деб билди. Бунга фақат азоб-уқубатлардан қочиш ва фаол фаолиятдан ўзини тийиш, ҳамда билим ва ўз-ўзини камолотга етказиш йўли билан эришиш мумкин..

Тит Лукреций Кар (эр.авв. 99 - эр.55 йй. )

• Худоларга ишониш бутунлай табиий равишда, кўрқув ва табиий сабабларни билмасликнинг маҳсули сифатида келиб чиқади.
• Инсон бахтли яшаши учун, худолар олдидаги қўрқувдан озод бўлиши лозим.

• Христианликнинг ёйилиши билан черков борган сари салобатли ва яхши ташкил топган кучга айланиб борди.

• 529 йилда Византия императори Юстиниан фармонига биноан Афинадаги Афлотун Академияси бекитилди. Қадимги дунё фалсафаси ўзининг минг йиллик мавжудлигини тўхтатди.

Йўналишлар (тоифалар)	Асосий оқимлари	Асосчилари ёки машҳур вакиллари
Калом (Мутакаллимлар)	а) Мўътазила б) Ашъария в) Мотуридия	Восил ибн Ато (699-748) Абул Ҳасан ал-Ашъарий (873-935) Абу Мансур Муҳаммад ал Мотуридий ас-Самарқандий (870-944)
Фалсафа (Файласуфлар)		Абу Наср Форобий (873-950) Абу Али ибн Сино (980-1037),
Тасаввуф (Суфийлар)		Жунайд Бағдодий (вафоти 910 йил) Мансур Халлож (858-922) Абдуллоҳ Ансорий (1006-1089), Абусаид Абулхайр (967-1049), Абдулҳасан Хароқоний (вафоти 1033 йил)

• ИСЛОМ МАЪРИФАТЧИЛИГИ БОСҚИЧИДА ШАКЛЛАНГАН БОРЛИҚ ҲАҚИҚАТИНИ АНГЛАБ ЕТИШНИНГ ТУРЛИ ЙЎНАЛИШЛАРИ
• (“Ҳақиқат изловчи”ларнинг тоифалари):