Tabiiy fanlar fakulteti geografiya va iqtisodiy bilim asoslari kafedrasi tuproqlar geografiyasi


-jadval Geografik mintaqalarning namlanish koeffitsiyenti



Download 2,83 Mb.
bet23/154
Sana26.02.2022
Hajmi2,83 Mb.
#468400
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   154
Bog'liq
Tuproqlar geografiyasi 2021 2022 Majmua Joniyev O T 5555

2-jadval
Geografik mintaqalarning namlanish koeffitsiyenti





Geografik (namlanish) mintaqalari (iqlim guruhlari)

Namlik koeffitsiyenti (G.N.Visotskiy – N.I.Ivanov bо‘yicha)

1

Juda nam (sernam – ekstragumid)

1,33 dan katta

2

Nam (gumid)

1,33 – 1

3

Yarim nam (semigumid)

1 – 0,55

4

Yarim quruq (semiarid)

0,55 – 0,33

5

Quruq (arid)

0,33 – 0,12

6

Juda quruq

0,12 dan kichik



3. Tuproq hosil bо‘lishida shamolning roli
Shamol tog‘ jinslarining joylardan uchirilishi va yotqizilishiga ta’sir etadi. Tuproqdagi mavjud kimyoviy elementlarning ma’lum qismini о‘simliklar о‘zlashtirsa, qolgani oqar suvlar orqali chiqariladi, yana qolgan qismlari shamol yordamida havoga kо‘tariladi.
Shamol relyefning salbiy elementlarini tekislaydi, joylarda о‘ziga xos relyef shaklarini vujudga keltiradi va umuman tuproq hosil bо‘lish jarayonlarini о‘zgartiradi. Shamol, ayniqsa chо‘l, dasht va tundra kabi ochiq makonlarda tuproqning ustki qismidagi changsimon va qum zarrachalarini uchirib, ayrim hollarda tuproq kesimini о‘zgartiradi hamda oqibatda tuproq о‘zining birlamchi genetik belgilarini yо‘qotishiga sabab bо‘ladi.
Dengiz va okeanlar tomonidan esuvchi shamollar kо‘p hollarda suvda eruvchi tuz qoldiqlarini uchirib kelib, atrofdagi tuproqlarni shо‘rlanishga uchratadi. Shamol ayrim hududlarda opad mahsulotlarini muttasil uchirib ketishidan tuproq hosil bо‘lish jarayonini sekinlashtirishi yoki tuproqning organik moddalar bilan boyishiga tо‘sqinlik qilishi mumkin5.
Quruq shamollar chо‘l va dashtlarda tabiiy о‘simliklarni hamda qishloq xо‘jalik ekinlarining nobud bо‘lishiga olib keladi, natijada tuproqda modda va energiya almashinuvi tartibi buziladi. Shamol va atmosfera yog‘inlari ta’sirida tabiiy о‘simlik qoplamining buzilishidan tuproq qoplamining yuqorigi qismlari yemiriladi. Bunda tuproq о‘zining kichik zarrachalarini yо‘qotadi va ayrim hollarda kimyoviy tarkibi ham о‘zgaradi.
Uzliksiz shamolli hududlarda (masalan, Qо‘qon guruhi tumanlari, Mirzachо‘l, Qarshi chо‘li va b.) tuproqning yuzasidagi gidrotermik sharoit odatdagidan boshqacharoq bо‘ladi, ya’ni uning issiqlik va namlik tartibi о‘zgaradi.

Download 2,83 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   154




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish