Солиқларни тўлашдан бош тортиш

Солиқлар тўлашдан бош тортишнинг асосий турлари.

• Солиқ тўлашдан бош тортиш – юридик ёки жисмоний шахс фаол ҳаракатлар эвазига ўзини у ёки бу солиқни турини тўловчилари қаторидан чиқариб (яъни, шу солиқни тўламасдан) ўз солиқ мажбуриятларини минималлаштириш шаклидир.
• Корхона ва фуқароларнинг фаолиятини қонунийлигидан келиб чиқиб, солиқларни айланиб ўтиш усулларини икки гуруҳга ажратиш мумкин:
• қонуний ва ноқонуний.

солиқ тўлашдан бош тортиш

СОЛИҚЛАР ТЎЛАШДАН БОШ ТОРТИШ
Ноқонуний фаолият
Ноқонуний фаолиятни яшириш
Солиқлардан озод бўлиш
Коррупцион келишувлар
Институционал фикциялар
Алмаштириш ўйинлари
Имтиёзлар
Сиёсий баҳслар
Тўламас-лик
Сохта операциялар
Ноэквивалент айирбошлаш
Олдиндан режалаштирган санкциялар

• Қонуний фаолиятга солиқ тўловларидан расмий озод бўлиш стратегияси киради.
• Ноқонуний фаолиятга – ноқонуний фаолият ва қонуний фаолиятни яшириш киради.

Солиқ тўлашдан бош тортиш стратегиялари

• Биринчи стратегия ноқонуний хўжалик фаолияти билан боғлиқ.
• У фаолиятни қонунийлаштиришдан воз кечилганда (корхона рўйхатдан ўтказилмаганда, унинг ҳисоб рақамидан фойдаланилганда) ёки қонунийлашган корхоналарда бир қисм ишлаб чиқариш кучлари яширилганда амалга оширилади.
• Бу фаолият натижалари, табиийки, солиқ ҳисоботларида акс эттирилмайди.

Иккинчи стратегия – солиқ тўловларидан озод этиш – учта турли схема бўйича оширилади.

• Солиқ солишнинг имтиёзли тартибларидан фойдаланиш ёки солиқ тўловларидан озод бўлишни (оффшор зоналарда рўйхатдан ўтган корхоналар), ёки расмий имтиёзларни тақдим этилишини (масалан, ногиронлар банд бўлган корхоналар) назарда тутади.
• Ҳукумат вакили билан сиёсий баҳслар орқали ҳам солиқ мажбуриятларининг бир қисми ёки барчасидан озод бўлиш мумкин. Бунда солиқ имтиёзлари тақдим этилишини сўрашда муҳим аргумент бўлиб корхонанинг бутун мамлакат ёки муайян ҳудуд учун алоҳида аҳамиятга эгалиги келтирилади (маҳсулотнинг стратегик аҳамияти, бандликни таъминлаш, ижтимоий дастурларни амалга ошириш).

• Ниҳоят, солиқ ажратмаларидан қутулиш воситаси сифатида сунъий тўламасликлар ёки солиқлар тўловини тўхтатиб туришларни келтириш мумкин. Улар қуйидаги “объектив шароитларга” мурожаат қиладилар – ҳамкорлар томонидан мажбуриятларга риоя қилмаслик, ҳисоб рақамида маблағлар бўлмаслиги.