Siyosatshunoslik

partiyalarga topshirishga majbur bo'ldilar. XX asrning 90-yillari 
oxiriga kelib sotsial-demokratlar saylovlarda g‘alaba qozonib, 
qaytadan hokimiyat tepasiga keldilar.
Hozirgi zamonning obro‘li sotsial-demokratik partiyalariga 
quyidagilarni kiritish mumkin:
— 1869-y. Germaniya sotsial-demokratik partiyasi;
— 1871-y. Daniya sotsial-demokratik partiyasi;
— 1879-y. Ispaniya sotsialistik ishchi partiyasi;
— 1887-y. Norvegiya ishchi partiyasi;
— 1889-y. Shvetsiya sotsial-demokratik ishchi partiyasi;
— 1900-y. Buyuk Britaniya leyboristlar (ishchi) partiyasi va 
boshqalar.
Ikkinchi jahon urushidan keyin qayta tuzilgan Sotsialistik 
Intematsional 1951-yilda Frankfurt deklaratsiyasida o‘z rasmiy 
doktrinasini e’lon qildi. Bu «sotsializmga faqat demokratik yo‘l 
bilan borish kerak», degan tezisga asoslangan «Demokratik 
sotsializm» doktrinasi edi. Hozirgi zamonda Sotsialistik 
Intematsionalga dunyoning 120 mamlakatidagi 139 partiya a’zo- 
dir. Jahon sotsialistik sistemasining inqirozidan keyin ko‘pgina 
kommunistik partiyalar ham Sotsialistik Intematsionalga a’zo 
bo‘lib kirishdi. Hozirda Sotsialistik Intematsional markaziy bosh- 
qaruv organiga ega emas. Kongresslari esa har 3-yilda bir marta 
o‘tkaziladi.
Mafkura jihatdan turlicha, lekin siyosiy yo‘li mushtarak 
boelgan partiyalar Sotsialistik Intematsionalni tashkil etganlar. 
Shunisi e’tiborga loyiqki, siyosiy plyuralizmni inkor etuvchi 
partiyalar bu tashkilot a’zosi bo‘la olmaydilar. XX asrda sotsial 
demokratiyaning bir qator mashhur vakillari dunyo siyosati va 
tarixida chuqur iz qoldirdilar. Ular qatoriga V. Brandt, U. Pal­
1 
Ирхин Ю.В., Зотов В.Д., Зотова JI.B.
Политология. — М., 2000. — С. 362—365.
60

---

me, В. Krayskiy, Fransua Mitteran, Sotsialistik Internatsional 
raisi — Fransiyaning sobiq bosh vaziri Per Morua va boshqalar- 
ni kiritish m um kin1. So‘nggi paytlarda sotsial-demokratlar 
«ekologik sotsializm» g'oyasini ilgari surmoqdalar.
Sotsial demokratiya hozirgi davming eng ta’sirli g‘oyaviy 
oqimlaridan biri bo'lib, u ijtimoiy islohotlami amalga oshirish 
yo‘li orqali jamiyatni sotsialistik asosda qayta qurishni, xalq 
farovonligiga erishishni ko‘zda tutadi.
Xulosa qilib aytganda, ijtimoiy-siyosiy ta ’limotlarning 
shakllanishi va rivojlanishiga oid yuqorida keltirilgan ma’lumotlar 
siyosiy qarashlaming uzoq tarixga egaligidan, bugungi jamiyat 
siyosiy hayotidagi turli masalalami hal etishda nazariy va amaliy 
ahamiyat kasb etishidan dalolat beradi. Shu bois bu bilimlami 
chuqur o ‘rganish aqidaparastlikning va siyosat dunyosida 
biryoqlamalikka berilishning oldini oladi.