Samarqand veterinariya meditsinasi instituti

majburiy

 va 

ixtiyoriy.

 Mahsulotni u yoki 

bu sertifikatlashtirishga oidligi, uni tashqi muhitga, inson salomatligiga ta’siri asosiy 

mezon hisoblanadi. Ana shuning uchun tashqi muhitga, inson salomatligiga ta’sir 

ko‘rsatuvchi  mahsulotlar,  albatta,  majburiy  sertifikatlashtirishga  mansub  bo‘ladi, 

qolgan 

mahsulotlar 

esa 

sertifikatlashtirilishi 

ixtiyoriydir. 

Majburiy 

sertifikatlashtirish  deganda  sertifikatlashtirish  huquqiga  ega  bo‘lgan  idora 

tomonidan  mahsulot,  jarayon,  xizmatning  standartlardagi  majburiy  talablarga 

muvofiqligini tasdiqlash tushuniladi.  

Ixtiyoriy sertifikatlashtirish deganda ishlab chiqaruvchi /bajaruvchi/, sotuvchi 

/ta’minlovchi/  yoki  iste’molchi  tashabbusi  bilan  ixtiyoriy  ravishda  o‘tkaziladigan 

sertifikatlashtirish tushuniladi.  

Hozirgi sharoitda tashqi mamlakatlar bilan savdoni, mamlakatlararo iqtisodiy 

aloqalarni,  fan  va  texnikani  rivojlanishi  uchun  hamda  chiqarilayotgan 

mahsulotlarning  sifatini  yaxshilash,  ularning  raqobatbardoshligini  oshirish  uchun 

muntazam  ravishda  sinovlardan  o‘tkazish  ehtiyoji  ortib  bormoqda.  Sinovlarni 

ko‘pincha  uchinchi  tomon  deb  ataluvchi  shaxs  yoki  tashkilot  amalga  oshiradi  va 

ko‘riladigan  masalada  qatnashayotgan  tomonlar  odatda  ta’minlovchi  /birinchi 

tomon/  va  xaridor  /ikkinchi  tomon/  ning  manfaatlarini  himoya  qilib,  mutlaqo 

mustaqil ravishda ish ko‘radilar.  

Uchinchi 

tomon 

tarafidan 

qilinadigan 

sertifikatlash-tirish 

ishlab 

chiqaruvchilarning ishonchiga sazovor bo‘lmoqda va shu sababli bunday yo‘l keng 

qo‘llanilib,  salmoqli  ravishda  tarqalmoqda.  Turli  mamlakatlarda  uchinchi  tomon 

tarafidan  bajarilayotgan  sertifikatlash-tirish  tizimini  tashkil  etish  amalda  shuni 

ko‘rsatmoqdaki,  uni  turlicha  tashkil  qilish  mumkin  ekan:  ishlab  chiqaruvchi 

assosiyasiyalar,  yirik  iste’molchilar,  standartlashtirish  milliy  tashkilotlari 

tomonidan,  masalan,  Fransiya  va  Angliyada  60-yillar  boshida  ite’molchilar 

tomonidan  harbiy  maqsadlar  uchun  elektronika  mahsulotlarini  sertifikatlashtirish 

tizimi yaratildi.  

Ayrim  olingan  mamlakat  miqyosida  yaratilgan  milliy  tizimlar  majburiy 

bo‘lgan  standartlar  doirasini  qamrab  oladi.  Masalan,  birinchilar  qatorida  milliy 

miqyosda qimmatbaho toshlarni sertifikatlashtirish tizimlari qo‘llanilgan.  

Sertifikatlashtirish  tushunchasi  keng  ma’noda  uchinchi  tomon  tarafidan 

o‘tkaziladigan texnikaviy me’yorga, ish uslubiga, qoidalariga muvofiqligini qamrab 

olgan  har  qanday  tekshiruvdir.  Shuning  uchun  sertifikatlashtirishni  tekshiruv  deb 

hisoblab, bosim ostidagi idishlarni, portlash havfidan himoyalangan qurilmalarning, 

---

65 

 

kemalarning, suzish vositalarining, tayyoralarning, aviasiya  qurilmalarining, atom 

reaktorlarining  va  tog‘  texnikasining  ishlatishdagi  havfsizligini  ta’minlash  uchun 

texnikaviy nazorat o‘rnatuvchi idoralar shartli tekshiruvni amalga oshiradi.