Samarqand davlat universiteti psixologiya va ijtimoiy munasabatlarfakulteti sotsiologiya va ijtimoiy ish kafedrasi

Mavzuni mustahkamlash uchun savollar:
1.”Ekologiya” atamasi ilmiy fanga kim tomonidan kiritilgan.
2. Ekotizim tushunchasi kim tomonidan asoslab berilgan.
3.Ekologiya sotsiologiyasining shakllanishi.
4. “Jamiyat – inson –texnika - tabiat” tadqiqot predmeti.
5.Ekologiya sotsiologiyasining fan sifatidagi muammolari nimalardan iborat.
6. Sotsial jarayonlarning tabiiy va sun’iy muhiti.
8. Ekologiya sotsiologiyasi haqida turli yondashuvlar.
9. Negilizmni qanday tushunasiz.
10. Invayromental sotsiologiya
11. Sotsiologiyada "yangi invayronmental paradigma“.
Tavsiya etiladigan adabiyotlar:

1. 
   Toщenko J.T. Sotsiologiya. M., 2005. Gl. «Ekologicheskaya sotsiologiya».
   
2. 
   Spetsialnыe i otraslevыe sotsiologii / Pod red Pilipenko V E - K: Vыsshee obrazovanie, 2003
   
3. 
   V. T. Xarcheva. Osnovы sotsiologii / Moskva , «Logos», 2001
   
4. 
   CHirkova L.M., Polyakov V.I. EKOLOGIYA I SOTSIOLOGIYA // Fundamentalnыe issledovaniya. – 2005. – № 7.
   
5. 
   OlegYAnitskiy. Russian Greens in a Risk Society. A Structural Analysis. — Nelsinki, 2000.
   
6. 
   R. Dunlap. Handbook of Environmental Sociology. — 2000.
   

8-mavzu. SOTSIAL GERONTOLOGIYA

Qarilik har bir organizmda individual rivojlanadi. Insonning yoshini kalendar, ya’ni xronologik tarzda o‘rganish mumkin. Ko‘pincha, qarish jarayoni insonning yoshiga mos kelmaydi. Masalan, 60 yoshli odam organizmida 70 yoshga kirgan odam organizmiga xos bo‘lgan struktur o‘zgarishlar, funksiyalar buzilishi kuzatilishi mumkin. Demak, fiziologik qarish bilan bir qatorda, erta qarish jarayoni ham mavjud ekan.

Insonning kalendar yoshi biologik yoshidan qancha katta bo‘lsa, qarish jarayoni shuncha sekin kechadi, umri uzayadi. Ho‘zirgi tibbiyotning vazifasi erta qarishning oldini olish va unga qarshi kurashdan iborat. Insonning turmush tarzi, ijtimoiy muhit qarishga ta’sir etadigan omillardir. Qarish jarayoni organizm hayot faoliyatining molekulyar, hujayra, organ, sistema va butun organizm darajasida rivojlanadi va bu o‘zgarishlar bir-biri bilan o‘zaro bog‘liq. V. V. Frolkis nazariyasiga binoan organizm qarishida adaptatsionregulyar mexanizmining buzilishi sodir bo‘ladi.
Qarish - murakkab biologik jarayon. Organizm hayoti mobaynida unga ta’sir etayotgan endogen va ekzogen omillar muhim fiziologik funksiyalar ishini izdan chiqaradi.
Qarishning oldini olish uchun ekzogen omillar ta’sirini kamaytirish, toza ekologik turmush tarzini yaratish zarur, bu umrni uzaytiradi. Evolyusiya mobaynida organizm hayot faoliyatida qarish bilan qarama-qarshi bo‘lgan jarayon - vitaukt mavjuddir. Vitaukt («vitak» – lotincha hayot, uzun degani) organizm moslashishi qobiliyatini oshiradi, umrni uzaytiradi. Qarish va vitaukt jarayonlarining o‘zaro aloqasi inson organizmi tuzilishi bilan paydo bo‘ladi va umrni uzaytirishini ifodalaydi. Gerontologlarning fikricha, organizmning qarish jarayonida tabiiy yoki fiziologik va erta, tezlashgan qarish tafovut qilinadi. Fiziologik qarish organizmda asta-sekinlik bilan sodir bo‘ladigan tabiiy o‘zgarishlar bo‘lib, organizmning biologik xususiyatlariga mos keladi, atrof- muhitga moslashuvi cheklanadi.