R. H. Djurayev pedagogika fanlari doktori, akademik

G‘oyaviy sohada:
ilmiy dunyoqarash va e'tiqod, ijtimoiy ehtiyoj va 
axloqiy zaruriyatlarni chuqur tushunish, ijtimoiy va fuqarolik burchini anglash, 
ijtimoiy - siyosiy faollik. 
Kasbiy sohada
: bolalarni sevish va ular bilan ishlashga qiziqish, o‘z 
kasbini sevish, ruhiy pedagogik ziyraklik va kuzatuvchanlik, pedagogik nazokat, 
pedagogik tasavvur, tashkilotchilik qobiliyati, adolatparvarlik, samimiylik, 
dilkashlik, talabchanlik qat'iylik va maqsadga intilish, vazminlik, o‘zini tuta 
bilish, kasbiy layoqatlilik. 
Bilim sohasida
: keng ilmiy saviya, ma'naviy ehtiyoj va qiziqiщ, 
intellektual qiziqish, yangilikni his qila bilish va boshqalar. 
Pedagogik faoliyat va uning o‘ziga xosligi.
O‘qituvchi mehnati – bu 
bebaho izlanish, mashaqqat, azob-uqubatli kechinmalar, quvonch, o‘z 
faoliyatidan qanoat xosil qilishdir. Pedagoglik faoliyati - inson mehnatining eng 
murakkab sohalaridan biridir.

Pedagogik faoliyat
—
pedagogning tahsil oluvchilarga ta'lim va tarbiya 
berish vazifalarini hal qilishga qaratilgan hamda pedagogik ta'sir o‘tkazish 
vositalari bilan amalga oshiriladigan kasbiy faolligidir. O‘qituvchi bu mazkur 
faoliyatning bir necha turlarini bajaradi: 
o‘qitadi, tarbiyalaydi, yo‘l - yo‘riqlar 
ko‘rsatadi, tashkil qiladi, targ‘ibot yurgizadi, mustaqil bilim olish bilan 
shug‘ullanadi
. Bularning hammasi bevosita yoki bilvosita o‘qitish va tarbiyalash 
vazifalarini hal qilishga yo‘naltiriladi. Pedagogik faoliyat mobaynida 
motivatsion — mo‘ljalli bosqich, vaziyatni tushunish bosqichi namoyon bo‘ladi; 
motivlar tug‘iladi, faoliyatga ruhiy tayyorgarlik vujudga keltiriladi, maqsad va 
vazifalar qo‘yiladi va o‘zgartiriladi; pedagogning tarbiyalanuvchilar ruhiy 
rivojlanishiga ta'sir o‘tkazishi muvofiqlashtiriladi; pedagogik o‘z - o‘zini tahlil 
qilish usullari (diagnostika, bashorat, nazorat)dan foydalaniladi, qo‘yilgan vazifa 
hal etiladi, yo‘l quyilgan pedagogik nuqsonlar bartaraf etiladi. 

---

326 
Pedagogik mahoratni egallashda psixologiya va pedagogika faniga doir
bilimlar katta ahamiyat kasb etadi. Ilmiy psixologik va pedagogik bilimlar 
tizimining mavjudligi o‘qituvchiga faqat o‘z sinfini hamda ayrim o‘quvchilarni 
o‘rganish va ularning to‘g‘ri fe'l- atvorlarini tushunishnigina emas, balki bolalar 
jamoasi va uning har bir a'zosini rivojlanish istiqbolini ham belgilash imkonini 
beradi. 
Kasbiy bilimlar pedagogik mahoratning tub asosini tashkil qiladi. 
Pedagog bilimi, bir tomondan u dars berayotgan fan to‘g‘risidagi bilimiga, 
ikkinchi tomondan esa, uni o‘zlashtirayotgan o‘quvchilarga qaratilgan bo‘ladi. 
O‘zi dars berayotgan fani, uni o‘qitish metodikasi, pedagogika va psixologiyadan 
puxta bilimga ega bo‘lishi, pedagogning kasbiy bilimlar mazmunini tashkil etadi. 
Kasbiy pedagogik bilimlarning o‘ziga xosligi, ularni kompleks harakterga ega 
bo‘lishida pedagogik prinsiplar va qoidalar vujudga keladi. Bu prinsip va 
qoidalarni har bir pedagog o‘z tajribasiga tayangan holda yaratadi, lekin ularning 
qonuniyatlarini ilmiy bilim yordamida aniqlaydi. Bu bilimlar doimo 
takomillashib borishi zarur. Taniqli pedagog Adolf Disterveg: «ilmiy izlanishga