R. H. Djurayev pedagogika fanlari doktori, akademik

Interaktiv
so‘zi inglizcha “inter” – “birgalikdagi” va “akt” – 
“harakatlanish” so‘zlaridan olingan. Interaktivlik birgalikda harakatlanish yoki 
suhbat, dialog rejimida nimadir (masalan, kompyuter) yoki kimdir (o‘qituvchi) 
bilan bo‘lish demakdir. Bundan kelib chiqadiki, interaktiv ta'lim – avvalo dialogli 
ta'lim bo‘lib uning davomida o‘qituvchi va tinglovchi, tinglovchi va kompyuter 
o‘zaro hamkorligi amalga oshiriladi. 
Interfaol ta'limning asosini interfaol metodlar asosida darsni olib borish tashkil 
etadi. 

---

249 
Interfaol metod
– o‘quv jarayonining tarkibiy qismi bo‘lib, bir vaqtning o‘zida 
ham o‘qituvchi, ham tahsil oluvchini faollashtirishga yo‘naltirilgan o‘qitish 
usullari majmui. “
Modellashtirish”, “Breynshtorming”, “Muzyorar” 
kabi
 
turli 
interfaol metodlardan bugungi kunda ta'lim jarayonida foydalanilmoqda. 
Modellashtirish metodidan foydalanish mobaynida o‘qituvchi auditoriya 
xususiyatlarini bilishi lozim. Bunda yoshlarning bilim o‘zlashtirish xususiyatlari, 
uchrashi mumkin bo‘lgan qiyinchiliklar; ish dinamikasi, darsning tuzilishi, o‘zaro 
hamkorlikka asoslanganligi inobatga olinishi zarur. 
“Breynshtorming”
metodi orqali tahsil oluvchilar bilan tezkor aloqa o‘rnatish, 
ular fikrini mustaqil ravishda izhor etishlariga imkoniyat yaratish, ularga dinamik 
ta'sir ko‘rsatish mumkin.
“Breynshtorming”
uch bosqich: motivatsiya, idrok, 
refleksiya (mushohada yuritish) dan iborat bo‘lganligi bois, har birida ham 
bahsga kirishuvchilar muloqat madaniyatini namoyish eta olishi lozim bo‘ladi
30
. 
Demak, pedagogik muloqotda tahsil oluvchilar tashabbusi qullab- quvvatlanadi, 
dialog muloqotga zamin yaratiladi, yoshlarning o‘z fikrlarini real sharoitga 
moslay olish ko‘nikmalari shakllantiriladi. Tabiiyki, bunda o‘qituvchi pedagogik 
muloqotni tashkil qiluvchi, tashabbuskor va yetakchi shaxs sifatida maydonga 
chiqadi. 
“Breynshtorming”
metodidan foydalanilganda ta'lim oluvchilarning 
barchasini jalb etish imkoniyati bo‘ladi, shu jumladan ta'lim oluvchilarda muloqot 
qilish va munozara olib borish madaniyati shakllanadi. Ta'lim oluvchilar o‘z 
fikrini faqat og‘zaki emas, balki yozma ravishda bayon etish mahorati, mantiqiy 
va tizimli fikr yuritish ko‘nikmasi rivojlanadi. Bildirilgan fikrlar baholanmasligi 
ta'lim oluvchilarda turli g‘oyalar shakllanishiga olib keladi. Bu metod ta'lim 
oluvchilarda ijodiy tafakkurni rivojlantirish uchun xizmat qiladi.
Bugungi kunda ta'lim jarayonida noan'anaviy metodlar -“Chalkashtirilgan 
mantiqiy zanjirlar ketma-ketligi”, “Erkin yozish”,“Besh minutlik esse”, 
“Tushunchalar asosida matn tuzish” kabi metodlardan keng foydalanilmoqda. 
1
Қаранг: Педагогик технологиялар. Абдуллаева Ш.А., Ахатова Д.А.- Тошкент, 2003.- 56 –бет. 

---

250 
MAVZU YUZASIDAN SAVOLLAR VA TOPSHIRIQLAR: 
1.