Qurilish materiallari

2,5-rasm. a-tuf, b-oxaktosh va pemza.


Devor toshlari tashqi devor uchun o'rtacha zichligi 2300 kg/m³ kam bo'lgan tog' jinslaridan tayyorlanadi. Toshlarning suv shimuvchanligi 30% gacha, sovuqqa chidainliligi F15.
Plitalar qurilishda keng miqyosda ishlatiladi. Yuqori mustahkamlik, qattiqlik va sovuqqa chidainlilikka ega bo'lgan granitsimonlar va boshqa magmatik tog' jinslari monumental bino poydevorlarida, daryo qirg'oqlarini mustahkamlashda, ko'prik qoplamlarida ishlati­ladi.
Marmar, chig'anoqli ohaktosh, gips, angidrit kabi toshlar asosidagi plitalar ma'muriy bino va inshootlarning ichki bezagi uchun ishlatiladi. Bino va inshootlarning tashqi bezagi uchun atmosfera muhitiga chidamli ohaktosh. dolomit, qumtosh, vulqon tuflari, marmar kabi tosh plitalar ishlatiladi (2,6- rasm). Tashqi bezak plitalari qalinligi 4–8 sm, ichki bezak plitalari qalinligi esa 1,2–4 sm bo'ladi. Olmos arralar yordamida kesilgan 5–10 mm qalinlikdagi tejamli tosh plitalar binolarning ichki bezagi uchun ishlatiladi.





2,6- rasm. Tashqi devor toshlari.


Granit, andezit, diabaz, kvarsit kabi kislotaga chidamli toshlar asosidagi plitalar kimyo sanoatida, mineral o'g'itlarni saqlaydigan binolarni va shu kabilar korroziyadan muhofaza etishda ishlatiladi.
Bino va inshootlar pollari va zinapoyalarida ishlatiladigan toshlar bezak sifatidan tashqari yedirilishga chidamli va sirpanmaslik talablariga javob berishi kerak (2,7-rasm).





2,7-rasm. Marmardan ishlangan pol


Trotuar plitalari zich, sovuqqa chidamli qumtosh, gneys, ohaktosh kabi toshlardan tayyorlanadi (2,8- rasm). Ular tomonlari 20-80 sm, qalinligi 4-15 sm bo'lgan kvadrat yoki to'g'ri to'rtburchak shaklida bo'ladi.





2,8- rasm. Tabiiy tosh materiallaridan tayyorlangan yo`lak.


Bruschatka va bort toshlari, asosan, zich, sovuqqa chidamli magmatik tog' jinslaridan mexanizatsiyalashgan usulda tayyorlanadi va yo'l qurilishida qoplama material sifatida ishlatiladi. Bort toshlari balandligi 30-40 sm, eni va uzunligi turlicha bo'lishi mumkin.
Tabiiy toshlarni tashish hamda saqlashda ularni mexanik, ob-havo ta'sirlaridan asrash zarur. Ayniqsa jilolangan plitalar tashilayotganda, tushirilayotganda ehtiyot choralari yuqori bo'lishi kerak.