Saqlashda sabzavot va mevalarning tabiiy kamayish o’lchamlari, foiz
Sabzavot va mevalar
|
Ombor turi
|
Oylar
|
sentabr
|
oktabr
|
noyabr
|
dekabr
|
yanvar
|
fevral
|
mart
|
aprel
|
may
|
iyun
|
iyul
|
avgust
|
Kartoshka
|
Sovutilmaydigan doimiy
|
0,2
|
1,9
|
1,5
|
0,9
|
0,7
|
0,9
|
1,0
|
1,1
|
1,4
|
2,2
|
-
|
-
|
Kartoshka
|
Uyumlar va xandaqlar
|
-
|
1,0
|
1,0
|
0,5
|
0,4
|
0,4
|
0,7
|
1,0
|
1,5
|
-
|
-
|
-
|
Sabzi, sholg’om, petrushka, selderey
|
Tabiiy sovutila-digan omborlar, xandaqlar, qum
|
Tabiiy kamayish hisoblanmaydi
|
Oq karam, savoy qizil karami:
a) o’rtapishar
b) kechpishar
|
Tabiiy sovu-tiladigan om-borlar, xandaqlar va uyum
|
-
-
|
4,2
4,0
|
4,0
3,8
|
2,5
2,0
|
1,4
|
1,4
|
2,2
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Piyoz
|
- //’ -
|
2,0
|
1,5
|
1,5
|
0,7
|
0,7
|
0,7
|
1,5
|
1,9
|
2,4
|
-
|
-
|
3,0
|
Sarimsoq
|
- // -
|
3,5
|
2,1
|
1,5
|
1,1
|
1,1
|
1,2
|
2,0
|
2,5
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Oshqovoq
|
- // -
|
1,5
|
1,2
|
0,7
|
0,5
|
0,3
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Olma:
a)kuzgi
b) qishki
|
- // -
|
2,5
2,4
|
2,2
1,8
|
1,8
1,0
|
1,5
0,5
|
1,0
1,0
|
-
0,5
|
0,6
|
0,6
|
0,7
|
-
|
-
|
-
|
Yuqoridagi jadvaldan foydalanib 550 tonna piyozni aktiv shamollatiladigan omborlarda sentabr oyidan mart oyigacha saqlanganda tabiiy kamayish normasini hisoblab chiqamiz.
Sabzavot va mevalar
|
Ombor turi
|
Oylar
|
sentabr
|
oktabr
|
noyabr
|
dekabr
|
yanvar
|
fevral
|
mart
|
aprel
|
may
|
iyun
|
iyul
|
avgust
|
Piyoz
|
- // -
|
2,0
|
1,5
|
1,5
|
0,7
|
0,7
|
0,7
|
1,5
|
1,9
|
2,4
|
-
|
-
|
3,0
|
Demak kamayish o’lchami sentabr oyi uchun 2,0 % :
550 t x 2 : 100 = 11 t
550t – 11t = 539 t
Oktyabr oyi uchun 1,5 % :
539t x1,5 : 100 = 8 t
539t - 8t = 531 t
Noyabr oyi uchun 1,5 % :
531t x1,5 : 100 = 8 t
531t – 8 = 523 t
Dekabr oyi uchun 0,7 % :
523t x 0,7 : 100 = 3,7 t
523 – 3,7 =519,3 t
Yanvar oyi uchun 0,7 % :
519,3t x 0,7 : 100 = 3,6 t
519,3t – 3,6t = 515,7 t
Fevral oyi uchun 0,7 % :
515,7t x 0,7: 100 = 3,6 t
515,7t - 3,6t = 512,1 t
Mart oyi uchun 1,5 % :
512,1t x 1,5 : 100 = 7,7 t
512,1t – 7,7t = 504,4 t
Demak 550 tonna piyozni aktiv shamollatiladigan omborlarda sentabr oyidan mart oyigacha saqlanganda 504,4 tonna piyoz qolmoqda undan :
550t - 504,4t = 45,6 t
Bundan ko’rinib turibdiki 45,6 tonna piyoz tabiiy kamayish natijasida yo’qolgan.
Agar 1 kg piyoz narxi saqlashga qo’yish vaqtida 600 so’mni tashkil qilsa, 1 kg mahsulotni saqlashga sarflanadigan miqdor 100 so’mga to’g’ri kelsa, 1 kg mahsulot uchun ketgan xarajat 700 so’mni tashkil qiladi. U holda :
700 x 550000 kg = 385000000 so’m xarajat sarf bo’ladi.
Mart oyiga kelib 1 kg saqlagan mahsulotimizni o’rtacha 1500 so’mdan sotuvga chiqarsak :
1500 x 550000 kg = 825000000 so’mni tashkil etadi.
825000000 – 385000000 = 440000000 so’m
Bundan ko’rinib turibdiki 7 oy mobaynida biz 440000000 so’m sof daromad ko’rdik.
Demak mahsulotning barcha sifat ko’rsatkichlarini hamda saqlash jarayonida bo’ladigan fizik-kimyoviy, biologik jarayonlarni bilgan holatda saqlash omborlaridan foydalanish sof daromad manbaidir.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. R.Oripov va boshqalar. Qishloq xo’jalik mahsulotlarini saqlash va qayta ishlash texnologiyasi. T: Mehnat, 1991.
2. X.Bo’riyev, R.Jo’rayev, O.Alimov “Mev-sabzavotlarni saqlash va ularga dastlabki ishlov berish”. Toshkent-2002
3. Veb saytlar:
www.ziyonet.uz
www.faostat.fao.org
www.sad-sadavoda.ru www.ogorod.ru
Mavzu: Qishloq xojalik mahsulotlarini tabiiy kamayishini xisoblash
Ilmiy rahbar: NamMTI dotsenti A.Mirzayev
Talaba: A.Ergashev;
A.Abdullayeva;
M.Akbaraliyeva.
Do'stlaringiz bilan baham: |