Plan: The verb. Characteristics of the verb according to the suggested criteria

1.Indikativ Mood
fakt sifatida taqdim etilgan ish-
harakat yoki holatni ifodalaydi: We go home the 
morning (Dikkens).- Biz barvaqt uyga ketdik. U 
shuningdek, amalga oshirilishi mumkin bo'lgan 
real 
shartni 
ifodalaydi: 
Agar 
Ketrin 
bizga 
bo'ysunmasa, biz uni(Eliot) disinherit qilamiz.- 
Agar Katerina bizga bo'ysinmasa, uni merosdan 
mahrum qilamiz. Ingliz tilida indikativ mayl ham 
sintetik, ham analitik yo‘l bilan hosil bo‘ladi( 
Present simple va Past simple indikativ mayl 
sintetik, boshqa barcha zamon shakllari sintetik-
analitik, Future simple analitik tarzda ifodalanadi, 
bu yerda so‘z birikmasi bilan ifodalanadi. 
ko'makchi va ma'nodosh fe'llarning hech biri 
tovush tarkibini o'zgartirmaydi). O‘zbek tilida 
indikativ mayl ko‘proq aglyutinlangan affiksatsiya 
bilan 
ifodalanadi: 
o‘qiyman, 
gapirasan: 
1.1. 
Hozirgi 
zamon( 
Present 
simple)-affiksal 
morfemalar orqali –y, -a ;1.2.Hozirgi-kelasi 
zamon( Prezent-kelajak)- affiksal morfemalar 
bilan -y, -a: Kutubxona har kun soat to‘qqizda 

---

ochiladi, Yer o‘z. o'qi atrofida aylanadi; 1.3.Hozirgi 
zamon davom fe’li( Present Continuous Tense)- 
affiksal morfemalar orqali -moqda, -ayotir, -yap: 
Men hozir qiziq bir roman o‘qiyapman, Men bog‘da 
ishlamoqdaman, Ukam xat yozayotir; 2.1. O‘tgan 
zamon( O‘tgan zamon) - o‘zbek tilida o‘tgan 
zamonning bir necha shakllari mavjud:1.Aniq 
o‘tgan zamon( Aniq o‘tgan zamon): yozdim, 
yozding, yozdi – –di affiksal morfemasi bilan; 
2.2.Yoqin o‘tgan zamon: o‘qiganman , o‘qigansan, 
o‘qigan – affiksal morfemasi orqali Pariciple -gan 
;2.3. 
O‘tgan 
zamon 
eshitilganlik 
formasi 
(Eshitilgan 
ish-harakatni 
ifodalovchi 
o‘tgan 
zamon) 
: 
o‘qibman, 
o‘qibsan, 
o‘qibdi 
– 
aglyutinlangan affiks bilan –b ;2.4.O‘tgan zamon 
davom shakli (O‘tgan davomli): o‘. qir edim, o‘qir 
edim, o‘qir edi- affiksal morfemasi bilan –r o‘zagi 
morfemaga edi( edi- emoq dan edi- ko‘makchi fe’l 
bilan qo‘shiladi), bu zamon shakli aglyutinlangan 
affiksdan keyin analitik affiks bilan ifodalanadi. 
shakl; 2.5.Uzoq o‘tgan zamon (O‘tgan ish-harakat 
ancha oldin bajarilgan) : o‘qigan edim, o‘qigan 
edim, 
o‘qigan 
edi- 
aglyutinatsiyalangan 
affiksatsiya 
orqali 
Kelishuv 
yasovchisi 
–edi 
ko‘makchi fe’l bilan qo‘shilib, bu zamon shakli 
bilan ifodalanadi. aglyutinlangan affiksatsiyadan 
keyin analitik shakl; 3.1 Kelasi zamon (Kelasi 
zamon)- affiksal morfemalar orqali –ajak, -yajak: 

---

bo‘rajakmiz , bo‘rajaksiz; Odatda bu zamon shakli 
–y, -a affiksal morfemalar bilan ifodalanadi:Men 
ertaga buvimnikiga boraman, Men ertaga bog‘da 
ishlayman; 
3.2 
Kelasi 
zamon 
gumon 
fe’li 
(noaniqlikni ifodalovchi kelasi zamon) -r , -ar 
affiksal morfemalar orqali Kelishuv kesimi: 
yozarman, yozarsan, yozar. O‘zbek tilining zamon 
shakllari tahlili shuni ko‘rsatadiki, shakllangan 
zamon shakllariga fe’lning shaxs kategoriyasini 
ifodalovchi affiksal morfemalar qo‘shiladi.