Pеdаgоgikа. Psiхоlоgiya” fanidan O’quv-uslubiy majmua

9. Rahbar qobilyatining psixologik komponentlari
Boshqaruv uslubi va rahbarning individual xususiyatlari. Boshqarish qonunlari, tamoyillari, rahbarlarga bo’lgan umumiy talab, jamoadagi sotsial-ruhiy (ijtimoiy-psixologik) muhit. Rahbarlik faoliyatida ob’ektiv va sub’ektiv omillar. Rahbar fazilatlari – temperament. Rahbar obro’siga putur yetkazuvchi unsurlar. Rahbarga qo’yiladigan talablar; ma’naviy yetuklik, intizom va mehnatga bo’lgan munosabat, bilim darajasi, boshqarish samaradorligini ta’minlay olish-boshqarishni jamoaviy (kollegial) tarzda tashkil qilish. Rahbarda bilishga oid qobiliyatlar: diqqat xususiyatlarini egallagan bo’lishi; sensomotor harakatlarning mavjudligi; sezgi va idrokning yuksak darajasiga erishganlik (sezgirlik, idroklilik, fazoviy tasavvur); ijodiy hayolga moyillik; xotiraning mustahkamligi; nutqiy qobiliyati; fikrlash mazmundorligi.

Rahbarlik faoliyatida emotsional holatlar va his-tuyg’ularni boshqara olish qobiliyati. Rahbar shaxsi uchun irodaviy sifatlar juda muhim ahamiyatga ega, uni boshqarish esa psixologik to’siqlar, vaziyatlar, nizoli holatlarni yengish manbai sifatida.

Rahbar kadrning nufuzi barqaror iroda ekanligini. Rahbar faoliyatidagi bir necha nuqsonlar. Rahbarning o’zini-o’zi boshqara olmasligi, shaxsiy qadriyatlarning yo’qolishi, rahbarning shaxsiy maqsadi noaniq bo’lishi, o’zini-o’zi kamol toptirishning izdan chiqishi, rahbarlarda ayrim muammolarni hal qilishga imkoniyat yetishmasligi, ijodiy yondoshuvdagi nuqsonlar.

Zamonaviy rahbarning ijtimoiy hayotdagi munosabatlari. Rahbar shaxsi barkamolligi, qat’iy xarakteri, milliy qiyofasidan tashqari, bir qator qobiliyatlarga ega bo’lishlik qobiliyati.