О‘zbyekiston Ryespublikasi Oliy va О‘rta maxsus ta’lim Vazirligi

Tayanch iboralar: yuqori darajada rivojlanayotgan, о‘rtacha darajada rivojlanayotgan, past rivojlangan mamlakatlar, “YAID”, YAIM о‘sish sur’atlari, tashqi savdo aylanmasining о‘sishi, eksportga yо‘naltirilgan va importni qoplash siyosatlari.
Bobning qisqacha xulosasi:
XX asrning 50-yillaridan sо‘ng jaҳon iqtisodiyoti va xalqaro iqtisodiy munosabatlarni rivojlanishining aҳamiyatli tomonlaridan biri, mustamlaka va qaram mamlakatlarning (Osiyo, Afrika va Lotin Amyerikasi mamlakatlari) roli va aҳamiyatini iqtisodiy jiҳatdan kuchayib borayotganligidir. Ushbu mamlakatlar ҳozirgi kunda jaҳon iqtisodiyotida rivojlanayotgan mamlakatlar yoki ozod etilgan mamlakatlar, “Uchinchi dunyo mamlakatlari”, “janub mamlakatlari”, “pyerifyeriya mamlakatlari” sifatida tilga olinadi. Rivojlanayotgan mamlakatlarning barchasiga xos bо‘lgan umumiy xususiyatlar – iqtisodiyotning kо‘p ukladli xaraktyerga egaligi, ishlab chiqarish kuchlari rivojlanishining past darajadaligi, sanoat, qishloq xо‘jaligi va ijtimoiy infrastrukturaning qoloqligi, iqtisodiy rivojlanishi jaҳon xо‘jaligi tizimiga (ayniqsa – yetakchi mamlakatlarga) qaramligi, kapitalizmni pyerifyerik xaraktyer kasb etishi va boshqalar.
Jaҳon iqtisodiyoti va XIMda “yangi industrial mamlakatlar” (“YAID”) rivojlanayotgan mamlakatlarning kо‘pchiligida iqtisodiy rivojlanish paramyetrlarining barcha tizimlari bо‘yicha ajralib turadi. YA’ni, ularning rivojlanishi “yangi industrial” rivojlanish modyeli sifatida mavjudligidir.
Transmilliy kompaniyalar rivojlanayotgan mamlakatlarda yuksak iqtisodiy о‘zgarishlarni vujudga kyeltirayotganligi bilan bir qatorda, ushbu mamlakatlarning tyexnik taraqqiyotining ichki rivojlanish omillarining rivojlanishiga ҳam juda katta imkoniyatlar ochib byermoqda.
Nazorat uchun savollar:

2. 
   Rivojlanayotgan mamlakatlar guruҳiga kiruvchi davlatlarni tavsiflab byering.
   
3. 
   Jaҳon iqtisodiyotida rivojlanayotgan mamlakatlar nyecha guruҳga bо‘lib о‘rganiladi?
   
4. 
   Rivojlanayotgan mamlakatlar iqtisodiyotiga ҳos bо‘lgan umumiy xususiyatlarni ҳaraktyerlab byering.
   
5. 
   Rivojlanayotgan davlatlar uchun xorijiy invyestiцiyalarni jalb etish qanday aҳamiyat kasb etadi.
   
6. 
   Rivojlanayotgan va sanoati rivojlangan davlatlar о‘rtasidagi farqlarni oshib borish sabablarini ochib byering.
   
7. 
   Rivojlanayotgan davlatlarning xalqaro qarzdorlik muammosi ҳaqida gapirib byering.
   
8. 
   “YAID”lar qatoriga kiritishda qanday kо‘rsatkichlar e’tiborga olinadi?
   
9. 
   “YAID”larning iqtisodiy rivojlanishiga qanday omillar ta’sir kо‘rsatmoqda?
   
10. 
    “YAID”larda qanday rivojlanish modyellar mavjud?