«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

5.6-rasm. Quduqlar bo’yisha tuzilgan geologik kesma:
1 – qum; 2 – dolomit; 3 – gil; 4 – 
mergel; 5 – neftli kum; 6 – gips; 7 – bitumli slanets; 8 – ohaktosh; 9 – gilli qum; 10 – suvli 
qum; 11 – zishlashgan gili qumtosh; 12 – gilli slanets; 13 – quduq og’zi; 14 – buzilish 
yuzasining kesma tekisligi bilan kesishgan shizig’i.
5.6-rasmda ifodalangan quduqlar kesimlarini taqqoslashda va jinslarning 
yotishidagi ketma-ketlikka nazar tashlasak, 2 va 3-quduqda jinslarni mo’’tadil ketma-
ket yotishining buzilganligi ko’zga yaqqol tashlanadi. 2-quduq kesimidan suvli qum, 
dolomit va gil qatlamlari tushib qolgan. Faqat shu quduqning kesimida bevosita 
ohaktosh qatlami ostida bitumli slanets qatlami uchraydi. Xulosa qilib aytish lozimki, 
2-quduqdagi nome’yorlik nuqtasi 50 m chuqurlikdagi ohaktosh va bitumli 
slanetsning tutashgan joyiga to’g’ri keladi. 
3-quduqda qalinligi qisqargan bitumli slanets qatlamining bevosita mergel 
qatlamning ustida joylashgani nome’yorlik borligini bildiradi. Mazkur quduqning 
kesimidan gilli slanets va neftli qum qatlamlari tushib qolganini aniq ko’rish 
mumkin. Binobarin 3-quduqning 600 m chuqurligida bitumli slanets va mergel 
qatlamlari oralig’ida nome’yorlik mavjud. Bunday sharoitda nome’yorlik nuqtalarini 
birlashtiruvchi chiziq buzilish sirtining (bu holda sbros) kesma tekisligi bilan 
kesishgan izidan iborat bo’ladi.

---

71 
Mahsuldor gorizontlarning geologik tuzilishini mukammal o’rganish borasida 
kesmalar tuziladi. Kesmaning vertikal masshtabi shunday tanlanishi kerakki, unda 
mahsuldor qatlamlarni alohida qatchalarga bo’linishini va ularning kesma chizig’i 
yo’nalishi bo’yicha fatsial o’rin almashinishini ko’rsatish mumkin bo’lsin. 
Jinslarning fatsial o’zgaruvchanligini o’rganishda quduqlar bo’yicha mukammal 
geologik kesma, konning ayrim uchastkalarining tektonik tuzilishini aniqlash 
maqsadida sxematik kesma tuziladi. Bunda faqat svitalarning ustki qismi va belgili 
gorizontlari o’z aksini topadi. 
Geologik kesma tuzishda unda sodir bo’lgan xatoliklarga ahamiyat berish kerak. 
Bunday xatoliklar kesma yo’nalishiga quduqlar o’rni nuqtalarining noto’g’ri 
tushirilishidan va quduq tanasining qiyshayishidan paydo bo’ladi. SHu boisdan 
geologik kesma tuzishda unda paydo bo’ladigan xatoliklarning oldini olish uchun 
quduq o’rnining ko’chirilishini (kesma chizig’iga tushmagan), shuningdek, quduq 
tanasining qiyshayishini inobatga olib tuzatishlar kiritish kerak.