O’zbekistonda innovatsion iqtisodiyotni shakllantirish muammolari va yechimlari

Toshkent Moliya instituti

Mualliflar: Ayupov R. X., Boltaboeva G.R.

tadbiq qilinishi, qishloq xo’jalik mashinalari va uskunalarining juda ham eskirib qolganligi, ish unumdorligining juda ham past darajada ekanligi, samarasiz xarajatlarning juda ham ko’pligi, sanitariya va veterinariya ishlari sust ekanligi hamda agrotexnika eski texnologiyalarga asosan amalga oshirilganligi tufayli qishloq xo’jalik ekinlariga (va xayvonlariga) katta zarar yetkazadigan kasalliklar va zararkunandalarning ko’payib ketganligi. Qishloq xo’jaligining innovatsiyalar asosida intensiv rivojlanishiga ta’sir qiluvchi asosiy salbiy faktorlar sifatida esa quyidagilarni ko’rsatishimiz mumkin: ishlab chiqarish unumdorligining pastligi, mayda ishlab chiqaruvchilarning ko’pligi, juda ko’p miqdordagi kichik fermer xo’jaliklarining zamonaviy unumdor texnologiyalardan foydalanishga qurbi yetmasligi va qishloq xo’jaligida band bo’lgan mutahassislarning zamonaviy texnika va texnologiyalardan hamda ularning imkoniyatlaridan xabarsizligi. Agro ishlab chiqarish kompleksining ilmiy potentsiali uni rivojlantirish uchun asos bo’ladi va shuning uchun ham bu potentsialni zamonaviy talablarga javob beradigan darajada rivojlantirish chora-tadbirlarini ko’rish dolzarb masalalardan biri hisoblanadi. Ular tomonidan almisoqdan qolgan texnologiyalar asosida yetishtiriladigan qishloq xo’jalik mahsulotlarini innovatsion texnologiyalar asosida yetishtirish usullari bo’yicha kitob, qo’llanma va broshyuralarni katta tirajlarda nashr qilib tarqatish va ularni ommaviy axborot vositalari orqali reklama qilish juda yaxshi natija berishi mumkin. Olimlarning o’zlari ham dalalarga va qayta ishlash korxonalariga chiqib, innovatsion texnologiyalar bo’yicha jonli ma’lumotlar berishlari o’ta muhim tadbirlardan biri bo’lib hisoblanadi. Bunday ayon bo’ladiki, qishloq xo’jaligini tez va dinamik rivojlantirish

70 Toshkent Moliya instituti

Mualliflar: Ayupov R. X., Boltaboeva G.R.

uchun zarur bo’lgan asosiy faktorlardan biri - barcha daraja va yo’nalishlarda yuqori malakali mutahassislarning bo’lishi va ularning qishloq xo’jaligiga innovativ usullarni tadbiq qilishda bevosita ishtirokidir. Bu masalani esa o’z navbatiga agrar o’quv yurtlari, kollejlar, malaka oshirish institutlari va universitetlar hal qilib berishi lozim. Agarda shunday tadbirlar og’ishmay amalga oshirilsa, O’zbekistonning agrar sektori ichki bozorni yuqori sifatli mahsulotlar bilan to’diribgina qolmay, balki chet ellarga ham o’z mahsulotlarini chiqarib, respublikaga kelayotgan valyuta oqimini ancha miqdorga ko’paytirishi mumkin. O’zbekistonning ko’pchilik aholisi band bo’lgan qishloq xo’jaligida raqobatbardosh innovatsion iqtisodiyotni tashkil qilishi va uni har tomonlama rivojlantirish yo’liga o’tishi uning chet mamlakatlardagi obru-e’tiborini oshirib, halqning farovon turmushini ta’minlaydi. Agro ishlab chiqarish sohasidagi mahsulotlarni qayta ishlash korxonalarining innovatsion rivojlanishiga investitsiyalar jalb qilish, ularni texnologik jihatdan yangilash va homashyo yetkazib beradigan xo’jaliklar bilan xamjihat ishlashini ta’minlashga hizmat qiladi. Qishloq xo’jalik kompleksida bunday integrallashgan birlashmalar (klasterlar) hosil qilish qishloq xo’jalik korxonalarining texnik va texnologik qoloqligiga barham beradi, ish unimdorligini oshiradi va qishloqning infratuzilmasini rivojlantirishga olib keladi. Bu tadbirlarning barchasi esa qishloq xo’jalik kompleksini mamlakat iqtisodiyotidagi eng muhim va raqobatbardosh bo’g’imga aylantirish uchun hizmat qiladi.

5. Innovatsion iqtisodiyotga inson kapitalini jalb qilish

71