O’zbekiston respublikasisog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti


Kishi extiyojlarining rivojlanishi xususiyatlari



Download 3,36 Mb.
Pdf ko'rish
bet141/221
Sana06.07.2021
Hajmi3,36 Mb.
#110328
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   221
Bog'liq
5548 (1)

Kishi extiyojlarining rivojlanishi xususiyatlariXayvonning xatti-
xarakatlari  xamisha  u  yo  bu    extiyojni  kondirishga  bevosita  yunaltirilgan 
buladi.  Extiyoj  xayvonni  fakat  faollikka  undab  kolmasdan,  balki  ushbu 
faollikning  shakllarini  xam  belgilaydi.  Misol  uchun  ovkatlanish  extiyoji 
(ochlik)  xayvonda,  jumladan,  ovkatlanish  faolligini  vujudga  keltiradi-ogzida 
sulak ajratila boshlanadi,ovkatni izlash yoki uljani poylash, egallash va uni 
iste'mol kilish kabi jarayonlar yuz bera boshlaydi. Shartli refleks-bu faollikni 
yangi  kuzgatuvchilar  (masalan,  kungirok  chalinishi)  bilan  yoki  yangi 
xarakatlar  (masalan,  tepkini  bosish)  bilan  boglanishi  mumkin.  Lekin 
bundan  xayvonning  xatti-xarakati  tuzilishi  shundayligicha  koladi. 
Kungirokning chalinishi tashki kuzgatuvchilar okimidan aynan ovkatlanish 
xakida xabar beruvchi signal sifatida ajralib turadi. xayvon tepkini bosishni 
aynan  ovkatning  berilishiga  olib  keluvchi  xatti-xarakat  tarzida  bajaradi. 
Boshka suzlar bilan aytganda, xayvon eng murakkab shartli reflekslar orkali 
faoliyat  kursatgan  takdirda  xam  extiyojlar  tugridan-tugri  uning 
psixikasining  xam  aks  ettirish,  xam  yunaltirish  funksiyalarini    belgilaydi. 
Xayvon  organizmining  talab-extiyojlari    psixika  tevarak-atrofdagi  olamga 


 
172 
nimalarni  in'om  etishi  va  kanday  javob  xatti-xarakatlarini  keltirib 
chikarishini belgilab beradi. 
 
Odamning  xulk-atvori  esa  butunlay  boshkacha  tarkib 
topgandir.  Stulchada  utirib,  ovkat  yeya  oladigan  kichkinagina 
bolaning  xatti-xarakatlarini  xam  uning  tabiiy  extiyojlari  tufayli 
xosil  bulgan  deb  aytish  mumkin  emas.  Ovkatlanish  extiyojini 
kondirish  uchun  uzicha  koshikning  sira  xojati  yuk  Lekin 
tarbiyaning  ta'sirida  bu  xildagi  predmetlar  bola  uchun 
yukoridagidek  extiyojni  kondirishning  zarur  sharti  bulib  koladi. 
Asl  ma'nodagi  extiyojning  uzi  emas,  balki    unikondirishning 
jamiyatda  kabul  kilingan  usullari    xatti-xarakatning  shakllarini 
keltirib chikara boshlaydi. 
 
Shunday  kilib,  bolaning  faolligi  rivojlantirishning  dastlabki 
boskichlaridayok biologik jixatdan axamiyatga molik buyumlar emas, balki 
ularning  kishi  tomonidan  iste'mol  kilinishi  usullari,  ya'ni  ushbu 
buyumlarning  ijtimoiy  tajribadagi  vazifalari    uning  omillari  sifatida 
maydonga  chikadi.  Bolaning  shu  yusinda  orttiradigan  xatti-xarakat 
shakllari-bu  buyumlar  bilan  munosabatda  bulishning  jamiyat  tomonidan 
ularning  kishilar  amaliyotdagi  vazifalariga  muvofik  tarzda  ishlab  chikilgan 
usullaridir:    stolning  atrofidautiriladi,  koshik  bilan  ovkat  yeyiladi, 
kravatchada uxlanadi va xokazo. 
 

Download 3,36 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   137   138   139   140   141   142   143   144   ...   221




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish