O’zbеkistоn rеspublikаsi



Download 110,64 Mb.
bet260/655
Sana31.12.2021
Hajmi110,64 Mb.
#276347
1   ...   256   257   258   259   260   261   262   263   ...   655
Bog'liq
ФАЛСАФА МАЖМУА-2019 янги охирги

Mohiyat va mavjudlik. Platon mohiyatni narsalarning moddiy-hissiy borlig’i bilan bog’lash mumkin bo’lmagan g’oya sifatida tavsiflagan. Har qanday g’oya kabi, mohiyat nomoddiy, o’zgarmas va boqiydir. Aristotel mohiyat deganda narsalar borlig’ining abadiy tamoyilini tushungan. Narsaning mohiyati qotib qolgan materiya bilan emas, balki shakl bilan belgilanishiga uning ishonchi komil bo’lgan. Ma’lumki, antik an’anada «shakl» va «g’oya» tushunchalari bir xil ma’noga ega. Biroq, Platondan farqli o’laroq, Aristotel shakl (g’oya) va materiyani bir-biridan ajratmaydi, balki ularning uzviy aloqasini qayd etadi. O’rta asrlarda mohiyat va mavjudlik o’rtasidagi farq anglab yetiladi. Mohiyat muayyan maqsad, mo’ljalni o’zida mujassamlashtiradi, mohiyatni bilish esa uning tub negiziga muvofiq bo’lgan ta’rifda ifodalanadi.

O’rta asrlar falsafasida qayd etilgan mohiyat va mavjudlik o’rtasidagi farq keyinchalik mohiyat va hodisaning nomuvofiqligi sifatida talqin qilingan. Bu nomuvofiqlik tasodifiy, o’tkinchi bo’lishi va asosiy tamoyilni, ya’ni narsani uning muhim xossalari bilan yaratgan Tangri niyatini tushunishdan chalg’itishi mumkin.

Mohiyat va hodisa o’rtasidagi dialektik aloqa quyidagilarda namoyon bo’ladi:

a) mohiyat va hodisa bir-biri bilan uzviy bog’liq. Hodisa o’zida mujassamlashgan narsa, ya’ni mohiyatsiz mavjud bo’la olmaydi. Mohiyatda u yoki bu tarzda namoyon bo’lmaydigan narsaning o’zi yo’q;

b) mohiyat va hodisaning birligi ularning o’zaro mosligi, ayniyligini anglatmaydi. Mohiyat doimo hodisa ortida yashirinib yotadi. Agar narsalarning namoyon bo’lish shakli va mohiyati bevosita mos kelganida, fanga hojat qolmas edi;

v) hodisa mohiyatga qaraganda faolroq va jo’shqinroq, mohiyat esa barqarorroq va turg’unroq - u barcha o’zgarishlarda saqlanib qoladi. Ammo, hodisaga nisbatan barqarorroq bo’lgan mohiyat mutlaqo o’zgarishsiz qolmaydi;

g) hodisa mohiyatga qaraganda boyroq. U obyekt muhim aloqalarining ichki mazmuninigina emas, balki bu obyektning har qanday tasodifiy munosabatlari, alohida jihatlarini o’zida mujassamlashtiradi.

Mohiyat va hodisa o’zaro munosabatlarining bir-biri bilan ziddiyatli aloqasini qayd etuvchi o’ziga xos shakli zohiriylikdir. U bizning sezgilarimiz narsalarning mohiyatini, aniqroq aytganda mohiyatning biron-bir jihatini bir yoqlama noaniq aks ettirishini anglatadi. Ilmiy bilishning maqsadi narsalar va hodisalarning zohiriylik ortida yashirinib yotgan mohiyatini yoritishdan iborat.




Download 110,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   256   257   258   259   260   261   262   263   ...   655




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish