O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi

3. Moddalarni vakuumda haydash
. Past havo bosimida moddalar past haroratda ham 
haydaladi va obyektdan ajraladi. Bu usul yuqori issiqlik ta'siridan parchalanuvchi moddalarni 
ajratib olishda qo‘llaniladi. Masalan, TEQ (tetraetilqo‘rg‘oshin). 
4. Metall zaharlarni ho‟l yoki
quruq mineralizatsiyalash (parchalash) yoki destruktsiya usullari 
bilan ajratib olinadi.
Ajratib olingan moddalarni tozalashda quyidagi usullardan foydalaniladi: 
1. Sovunlash
. Bu usul gidrolizga chidamli birikmalar uchun qo‘llaniladi. Masalan, xlororganik 
birikmalarni yog‘dan tozalashda, yog‘ni gidrolizlash mumkin. Gidrolizdan so‘ng asosiy modda 
ekstraktsiyalanadi, bunda organik erituvchida erigan moddani taqsimlanishi koeffitsienti birdan 
katta, suvda erigan moddaniki esa birdan kichik bo‘lishi zarur. 
C
org. eritma
K = ---------------- 
C
suv
2. Qayta ekstraktsiyalash (reekstraktsiya).
Bu usul modda erigan suvli eritma rN muhitini 
o‘zgartirilishi bilan moddaning eruvchanligi o‘zgarishiga asoslangan. Masalan, kislota xossasiga 
ega bo‘lgan moddalarni eruvchanligi ishqoriy sharoitda suvda yaxshi boradi, yoki alkaloidlarda 
aksincha. Ishqoriy sharoitda organik erituvchida, kislotali sharoitda suvda yaxshi eriydi. 
3. Sulfirlash, yog’ va lipidlarga
boy ekstraktlardagi kontsentrlangan sulfat kislotaga chidamli 
moddalarni (masalan, barbituratlar) ajratib olish. 
4. Xromatografik
usullardan yupqa qavatli va gaz-suyuqlik xromatografiyasi zaharli moddalarni 
tozalash va kimyoviy-toksikologik aniqlashda keng qo‘llaniladi. 
5. Yog’ va mumsimon moddalarni cho’ktirish
. Bu usul yog‘ va mumsimon moddalarni sovuq 
sharoitda atsetonda, atsetonitril va shu kabi erituvchilarda eruvchanligini kamayishiga asoslangan. - 
70°S gacha sovitilganda atsetonli eritmada erigan yog‘ va mumsimon moddalar qalqib chiqadi va 
ajraladi.