O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi


Miqdor  va  sifat  o‟zgarishlarining  bir-biriga  o‟tishi  qonuni



Download 3,89 Mb.
Pdf ko'rish
bet186/408
Sana07.07.2021
Hajmi3,89 Mb.
#111120
1   ...   182   183   184   185   186   187   188   189   ...   408
Bog'liq
Andijon mashinasozlik instituti

Miqdor  va  sifat  o‟zgarishlarining  bir-biriga  o‟tishi  qonuni  narsaning  miqdor  va  sifat  tomonlarining 
shunday  bir  o‘zaro  aloqasini  aks  ettiradiki,  uning  ta‘sirida  miqdor  o‘zgarishlari  me‘yor  chegarasidan  chetga 
chiqib,  albatta  tub  sifat  o‘zgarishlariga  sabab  bo‘ladi,  bu  sifat  o‘zgarishlari  esa,  o‘z  navbatida,  yangi  miqdor 
ko‘rsatkichlariga  olib  keladi.  Bu  qonunga  muvofiq  rivojlanish  bir-biridan  farq  qiladigan,  lekin  o‘zaro  bog‘langan 
ikki  bosqich  –  uzluksizlik  va  uzluklilikning  birligi  sifatida  yuz  beradi.  Rivojlanishda  uzluksizlik  –  bu  juda  sust, 
ko‘zga ko‘rinmas miqdor o‘zgarishlari bosqichi. Rivojlanishda uzluklilik sakrash deb ataladi.  
Sakrash-bu  bir  sifatning  boshqa  sifatga  aylanish  vaqti,  shakli,  usuli,  miqdor  o‘zgarishlarining  uzluksizligi, 
bosqichma-bosqichligidagi  uzilishdir.  Masalan,  sakrash-bu  Yerda  hayotning  paydobo‘lishi,  hayvonlar  dunyosidan 
insonning  ajralib  chiqishi,  bir  ijtimoiy  tuzum  o‘rniga  boshqa  ijtimoiy  tuzum  kelishi,  buyuk  ilmiy  va  texnikaviy 
kashfiyotlardir. Har qanday sakrash rivojlanishda o‘tish davrini tavsiflaydi. O‘z tabiatiga ko‘ra u doim ziddiyatlidir, 
chunki yangining tug‘ilishidan ham, eskining qarshiligidan ham dalolat beradi.  
Sakrashlarning  shakllari  rang-barang  bo‘lib,  rivojlanayotgan  hodisaning  tabiati,  shuningdek  unda  sifat 
o‘zgarishlari yuz berayotgan konkret sharoit bilan belgilanadi. Sakrashlar:  
1) o‘zgarishning davomliligiga ko‘ra (jadal, sust); 
2) o‘zgarish shakliga ko‘ra (bir karra, ko‘p karra); 
3) o‘zgarishning chuqurlik darajasiga ko‘ra (qisman, to‘liq); 
4) o‘zgarishning yo‘nalishiga ko‘ra (progressiv, regressiv, yo‘nalishsiz) farq qiladi.  
Sakrashlarni tahlil qilish chog‘ida «evolutsiya», «inqilob», «islohot» kabi atamalar ayniqsa muhim ahamiyat 
kasb etadi. «Evolutsiya» tushunchasi keng va tor ma‘nolarda qo‘llaniladi. Keng ma‘nodagi «evolutsiya» asta-sekin 
rivojlanish  jarayoni  bo‘lib,  u  miqdor  o‘zgarishlarinigina  emas,  balki  sifat  o‘zgarishlari,  shu  jumladan  inqiloblarni 
ham  o‘z  ichiga  oladi.  Tor  ma‘noda  «evolutsiya»  deganda  inqilobdan,  uning  tayyorlanishidan  oldingi  davr 
tushuniladi.  «Inqilob»  tushunchasi  ijtimoiy  hodisalarni  tavsiflash  uchun  ishlatiladi.  Bu  jamiyatni  asta-sekin 
o‘zgartirmaydigan,  balki  unda  tub  o‘zgarish  yasaydigan  sakrashdir.  Islohot  jamiyat  hayotining  biron-bir  muhim 
tomonini o‘zgartirish bo‘lib, bunda uning iqtisodiy va davlat tartibi asoslari saqlanib qoladi.  
SHunday  qilib,  miqdor  va  sifat  o‘zgarishlarining  bir-biriga  o‘tish  qonuni,  rivojlanishning  umumiy  qonuni 
sifatidagi  mazmuni  haqida  yaxlit tasavvur hosil qilish imkonini beradigan  «sifat»,  «miqdor»,  «me‘yor»,  «sakrash» 
kategoriyalari  yordamida  muayyanlashtiriladi.  Mazkur  qonun  butun  borliqning  rivojlanishi,  harakati  va  o‘zgarishi 
qanday, qay tarzda yuz beradi, degan savolga javob berib, ob‘ektiv voqelikning har qanday sohasida  yangi sifatga 
o‘tishning ichki mexanizmini yoritadi. Ko‘rib chiqilgan qonunlar rivojlanish manbai va uning mexanizmini yoritib 
bersa, inkorni-inkor qonuni – rivojlanishning umumiy tendentsiyasini, uning yo‘nalishini aks ettiradi.  

Download 3,89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   182   183   184   185   186   187   188   189   ...   408




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish