Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent

Iste’molchi ortiqchaligi nimani oʻlchaydi?

Iste’molchi ortiqchaligi tushunchasini rivojlantirishdan maqsad bozor talabgorlari haqida toʻgʻri xulosaga kelishdan iborat. Hozirda siz iste’molchi ortiqchaligi nimaligini tushundingiz va uni biz farovonlikning yaxshi oʻlchovi sifatida qabul qilamiz. Tasavvur qilingki, siz yaxshi iqtisodiy tizimni yaratayotgan siyosatchisiz. Iste’molchi ortiqchaligiga ahamiyat berarmidingiz? Iste’molchi ortiqchaligi bu xaridorlar tovar uchun toʻlashni xohlagan miqdordan ularning tovar uchun toʻlaydigan haqiqiy narxning ayirmasi xaridorlarning oʻzlari qabul qilgan tovardan olgan foydani oʻlchaydi.

Iste’molchi ortiqchaligi, agar islohotchilar xaridorning foydasini hisobga olishi iqtisodiy farovonlikning eng yaxshi oʻlchovi boʻladi. Ba’zi hollarda islohotchilar iste’molchi ortiqchaligi haqida

oʻylamasliklari mumkin, chunki ular xaridorlarni sotib olishga undaydigan omillarga ahamiyat berishmaydi.

Misol uchun giyohvandlar geroin sotib olish uchun yuqori narx toʻlashga tayyor. Giyohvandlar geroin uchun past narx toʻlaganliklari uchun foyda koʻrishmaydi. Jamiyat nuqtayi nazaridan bu holatdagi toʻlash istagi xaridorlar foydasining yaxshi oʻlchovi emas va iste’molchi ortiqchaligi iqtisodiy farovonlikning oʻlchovi emas, chunki giyohvandlar oʻz farovonliklari haqida qaygʻurishmaydi.

Koʻp bozorlarda iste’molchi ortiqchaligi iqtisodiy farovonlikni ifodalamaydi. Iqtisodchilarning ishontirishicha xaridorlar ongli ravishda qaror qabul qilishadi. Ongli odamlar oʻz maqsadlariga erishish uchun qoʻllaridan kelgancha harakat qilishadi. Iqtisodchilar yana odamlarning xohishlari hisobga olinishi kerakligini ta’kidlashadi. Bu holatda sotib olayotgan tovardan qanchalik foyda koʻrishayotganini koʻrsatuvchi eng yaxshi hukm chiqaruvchi xaridorlar hisoblanadilar.