O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samdu oʻzbekiston-finlandiya pedagogika instituti

Savol va topshiriqlar:
1. Matnni ifodali o‘qing.
2. Matndan atash ma’noga ega bo‘lmagan so‘zlarni toping.
3. Matnda qo‘llanilgan bog‘lovchilarni aniqlang va daftaringizga ko‘chiring.
4. Matnda ishlatilgan ko‘makchi va yuklamalarni toping va daftaringizga ko‘chiring.
5. Matnning oxirgi xatboshisini o‘quv tilingizga tarjima qiling.


Topshiriq. Gaplarni ko‘chiring, kelishik qo‘shimchalarining tagiga chizing.
Bog‘dagi ariqchada kumushdek suv shaldirab oqmoqda. Bog‘dagi har bir nihol qonib-qonib suv ichdi. Tong o‘tgach savdo karvonlari yo‘lga tushdi. Quyosh chiqquncha manzilga yetib borishdi. Kutubxonaga dars tayyorlagani va badiiy kitoblar olgani bordim. Bog‘imizga gul ko‘chati ekkani bordik.
Tirik axir o‘lar qora yer quchib,
Nom ezgu esa-chi ketarmi o‘chib?!


O‘zbek tilida kelishik kategoriyasi
O‘zbek tilida oltita kelishik bo‘lib, ular ot yoki ot xususiyatiga ega bo‘lgan so‘zlarni bir-biriga bog‘lash bilan birgalikda o‘sha so‘zning gapdagi sintaktik vazifasini ham belgilashga xizmat qiladi. Buni quyidagi jadval orqali ham ko‘rishimiz mumkin: 

	Kelishikning nomi	Qo‘shim- chasi	So‘rog‘i	Misollar	Gapdagi vazifasi
1.	Bosh kelishik	-	Kim?, nima?, qayer?	Shoir, gul, shahar	Ega, kesim va undalma
2.	Qaratqich kelishik	-ning	Kimning? nimaning? qayerning ?	Shoirning, gulning, shaharning	Qaratqich aniqlovchi
3.	Tushum kelishik	-ni	Kimni?, nimani?, qayerni?	Shoirni, gulni, shaharni	Vositasiz to‘ldiruvchi
4.	Jo‘nalish kelishik	-ga(-ka,-qa )	Kimga?, nimaga?, qayerga?	Shoirga, gulga, shaharga	Vositali to‘ldiruvchi, hol, kesim
5.	O‘rin-payt kelishigi	-da	Kimda?, nimada?, qayerda?	Shoirda, gulda, shaharga	Vositali to‘ldiruvchi, hol, kesim
6.	Chiqish kelishigi	-dan	Kimdan?, nimadan? qayerdan?	Shoirdan, guldan, shahardan	Vositali to‘ldiruvchi, hol, kesim