O‘qituvchilar va o‘quvchilar quyidagilarni anglashlari lozim:
haqiqiy hayotda tildan qanday foydalanish kerakligiga e’tiborni qaratish;
til o‘quvchilar uchun tushunarli va ahamiyatli bo‘lgan kontekstda qo‘llansa, uni o‘zlashtirish shuncha yaxshi kechishi;
tilni o‘qitish va o‘rganish asosiy fan o‘qituvchilari bilan hamkorlikda amalga oshirilishi;
tilni kommunikativ o‘qitishning markazida o‘qituvchi emas, balki o‘quvchi bo‘lishi;
agar xato qayd etilsa, uning sababini o‘qitishdan izlash;
tilni nazariyaga emas, amaliyotga tayanib o‘rganish;
har bir o‘qituvchi va o‘quvchi turfa xarakterga ega shaxslar ekanligini nazarda tutish.
CLT ning ustun tomonlari
Til o‘rganish ishiga xolistik (bir butun hodisa sifatida) yondashish;
Mashqlarning real, hayotiy masalalarga tayanganligi;
Tanqidiy fikrlashni rivojlantirish;
O‘quvchilarni ruhlantirish va tilni o‘rganishga jalb qilish;
Kommunikativ salohiyatni rivojlantirish;
Guruhning faolligini rivojlantirib, birgalikda ishlashga chaqirish;
Mustaqil o‘rganish malakalarini rivojlantirib, butun hayot davomida shunday yo‘l tutishga undash.
VI Akademik litsey va kasb hunar kollejlarida mutahassislikka yo‘naltirilgan ingliz tilini o‘rgatish ESP (English for Specific Purposes)
Akademik litsey va kasb hunar kollejlarida ingliz tilini o‘rgatish ESP (English for Specific Purposes) – mutahassislikka yo‘naltirilgan ingliz tiliga asoslanadi. Bunda quyidagi savollarga etibor qaratiladi: mutaxassis sifatida o‘quvchilar muayyan sohada nimalarni o‘rganishdi? Bu ma’lumotlarning qanchalik qadrli va muhim ekanligini ular baholay olishadimi? O‘sha sohada o‘z fikrlarini jamlab taqdimot qila oladimi?
ESP tilning ma’lum maqsadlar uchun yo‘naltirilgan yana bir ko‘rinishi deyish mumkin. Bu ma’lum bir soha uchun tilni tez o‘zlashtirishga yordam beradi. Masalan, o‘rta maxsus kasb ta’limi yo‘nalishida tahsil olayotgan talabalarga yuqorida sanab o‘tilgan barcha metodlardan foydalanib dars o‘tilsa, ular tilni kundalik turmushda ishlatish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
I – kurs talabalariga chet tili o‘qituvchisi, maksimal darajda mustaqil ya’ni o‘z-ozini boshqarish, prezentasciya ko‘niklmalarini, mtnlar bilan ishlash, yozuv ko‘nikamlarini rivojlantiishga bag’ishlanagan. II-kerga kelib oq’uvchilar o‘z kasblari yo‘nalishida kasbiy ta’limuztozi va chet tili o‘qituchisi bilan hamkorlikda kurs ishlarinini amalga oshirishadi. III-kursda esa kollej va litsey o‘qituvchilari ularning xuddi shu hamkorlikdagi diplom ishlarini amalga oshirishadi. Natijada o‘quvchi ikkita uztozi tomonida diqqat markazda bo‘ladi va kasbiy ta’lim uztozi va chet tili uztozlarining o‘quvchi bilan birga ishlashi natijasida o‘quvchining ham kasbit ta’lim uztozining am inglizcha muloqoti oshib boradi.
Fan va til o‘qituvchilari birgalikda o‘quvchilar ta’limini rivojlantirishadi. O‘quvchining natijasi uchun ikkala tomon o‘qituvchilari ma’suliyatni his etishlari zarur. Ushbu jadvaldan dars olib borish, asosan, o‘quvchilarning mustaqil izlanishlariga qaratilganini ko‘rish mumkin. Mazkur jarayon ham fan, ham til o‘qituvchilari tomonidan nazorat qilinib , avtoreferat, kurs ishi tarzida o‘quvchi tomonidan taqdimot qilinadi. Bu jarayonda o‘quvchilar o‘qish, yozuv, tinglash va gapirish ko‘nikmalari bir-biri bilan bog’liq ekanligini hamda turli kasb yo‘nalishlarida tahsil olayotgan talabalar uchun qisqa muddatda o‘z sohalarda mustaqil ishlashlari uchun imkoniyat yaratilganligini anglaydi. Bu tajriba turli bilim darajalardagi o‘quvchilar , jumladan, o‘zlashtirishi past bo‘lgan yoki , turli ixtisosliklarda ta`lim olayotgan o‘quvchilar bilan ishlashni qamrab oladi.Shunday ekan, xorijiy til o‘qituvchilarning vazifasi leksika va talaffuzni, shuningdek, ta’limning ma’lum sohasida so‘zlashuv nutqini o‘rgatishda yaqqol ko‘rinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |