O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti biotexnologiya kafedrasi Dorivor o’simliklarni standartlash metrologiya va sertifikatlash

W •F (X , a ) , (2.16)
bu holatni 2.8-rasmda ko‘rsatilgan grafikdan ham kuzatish
mumkin.
Asbob dinamik rejimda ishlaganida, boshqacha aytganda asbob
ko‘rsatkichi joyidan qo‘zg‘alayotganida (surilishida), yuqorida aytilgan aylantiruvchi va aks ta’sir etuvchi momentlardan tashqari
boshqa momentlar ham hosil bo‘ladi. Bu momentlar qo‘zg‘aluvchan qismning inersiya momenti, tashqi muhit qarshiligi va metall
elementlari bo‘lgan holda hosil bo‘ladigan uyurma tok va hokazolardan vujudga keladi.
Asbob qo‘zg‘aluvchan qismining harakatlanganida vujudga
keladigan va uning harakatini tinchlantirishga intiluvchi moment
tinchlantiruvchi moment deyiladi:
M t = R(da/dt). (2.17)
Bu moment tinchlantirish koeffitsiyenti R ga va qo‘zg‘aluvchan
qismning burchakli tezligi da/dt ga proporsionaldir. Tinchlantiruvchi moment ma’lum darajada asbobning muhim ekspluatatsion
parametrlaridan biri — tinchlanish vaqtini belgilaydi.
Elektromexanik turdagi o‘lchash asboblarining turlari, ularning
ishlashi, metrologik tavsiflari. Elektromexanik turdagi asboblar
magnitoelektrik, elektromagnit, elektrodinamik, ferrodinamik,
elektrostatik va induksion tizimli asboblarga bo‘linadi. Bu tizimdagi
asboblar nisbatan keng tarqalgan bo‘lib, 2.5-jadvalda ularning tavsiflari keltirilgan.
Magnitoelektrik o ‘lchash asboblar — doimiy tok zanjirida elektr
tok kuchi, kuchlanish yoki elektr miqdorini o ‘lchaydigan asboblar.
Magnitoelektrik asboblarning o ‘lchash mexanizmining harakatlanuvchi qismi doimiy magnitdagi magnit maydoni va o‘tkazgichdagi
tok bilan o ‘zaro ta’sirlashish natijasida harakatlanadi.
Doimiy magnit maydonida joylashgan harakatlanuvchi ramkali
magnitoelektrik asboblar eng ko‘p tarqalgan (2.9-rasm).
Ramkali g‘altak bo‘yicha tok o ‘tishida aylantiruvchi moment
hosil qiluvchi kuch yuzaga keladi. Ramkaga tok prujina yoki uzaytirgich orqali o ‘tib, mexanik aylanish momentiga teskari ta’sirni
yaratadi.
Ikkala harakat natijasida ramka ramkadagi tok kuchiga proporsional ravishda harakatlanadi. Bevosita ramkadagi g‘altak orqali
Elektromexanik turdagi o‘lchash asboblarining tavsiflari